Thượng đỉnh Hà Nội: Kết quả không hẳn là tồi tệ

Phát hành đúng vào thời điểm Hội nghị Thượng đỉnh Donald Trump - Kim Jong Un lần thứ hai tại Hà Nội đổ vỡ hôm 28/02/2019, trái với nhiều đồng nghiệp khác, tuần báo Anh The Economist đã xem sự kiện hai bên bỏ ngang cuộc họp, không đạt được thỏa thuận nào về vấn đề phi hạt nhân hóa Bắc Triều Tiên, không phải là một kết quả tồi tệ. Trong bài phân tích mang tựa đề « Thượng Đỉnh Hà Nội: Trump và Kim bỏ đi », The Economist ghi nhận là « cuộc đàm phán bị gián đoạn mà không có thỏa thuận », nhưng cho rằng « cục diện lẽ ra còn có thể tệ hại hơn nhiều ».

Tổng thống Mỹ Donald Trump (T) và lãnh đạo Bắc Triều Tiên Kim Jong Un (P) tại Thượng Đỉnh Hà Nội, ngày 28/02/2019.

Đối với tờ báo Anh, sau những tuyên bố khoa trương sau Thượng Đỉnh Singapore vào tháng 6 năm ngoái, rằng ông đã ngăn chặn được chiến tranh tại châu Á và Bắc Triều Tiên « không còn là một hiểm họa hạt nhân », tại hội nghị thứ II ở Hà Nội lần này, ông Trump cần phải đạt được những nhượng bộ cụ thể từ phía ông Kim.

Thế nhưng, tổng thống Mỹ đã bỏ ngang hội nghị, ra về với hai bàn tay trắng, giải thích rằng ông « thà làm tốt hơn là làm nhanh ». Tuyên bố này có thể khiến người ta hơi thất vọng. Nhưng nếu mục tiêu là giúp cho thế giới an toàn hơn, thì cách tiếp cận phi truyền thống và ào ạt của ông Trump trong lãnh vực kiểm soát vũ khí gai góc không hẳn là đã thất bại.

Bỏ ngang hội nghị tốt hơn là thỏa thuận không đúng

Theo The Economist, ít ra thì việc bỏ ngang tốt hơn là mở đường cho những khả năng xấu. Ông Trump nói rằng ông Kim đã đòi dỡ bỏ trừng phạt để đổi lấy việc vô hiệu hóa cơ sở hạt nhân Yongbyon. Đấy quả là một giao dịch tồi tệ vì Bắc Triều Tiên còn nhiều cơ sở khác làm ra chất uranium có thể dùng để làm bom nguyên tử, đó là chưa kể đến các kho đầu đạn và tên lửa.

Quan trọng nhất, theo tuần báo Anh, hội nghị thượng đỉnh Hà Nội vẫn duy trì được những thành quả có được tại Singapore: Bắc Triều Tiên không còn thử nghiệm hạt nhân và tên lửa đạn đạo, góp phần làm giảm căng thẳng và nguy cơ vô tình leo thang. Ông Kim đã nói với ông Trump rằng điều đó sẽ không thay đổi.

Tuy nhiên, nếu phi hạt nhân hóa thực sự là mục tiêu, thì hố sâu phân cách hai bên không thể lấp đầy. Ngoài ra, thay vì giải trừ, Bắc Triều Tiên vẫn tiếp tục tăng cường kho vũ khí của mình. Bên cạnh đó, ông Kim đã không thực hiện các bước thậm chí là thô sơ trong việc thiết lập một tiến trình đàm phán có thể dẫn đến việc giải trừ vũ khí trên quy mô lớn …

Dẫu sao thì theo The Economist, quan điểm cứng rắn không thể tạo thành một nền tảng tốt cho việc giải trừ vũ khí lâu dài và trên bình diện rộng. Tuy nhiên, ít ra là điều đó đã dẫn đến một hình thức kềm chế nào đó.

Đối với tuần báo Anh, vào lúc này, Bắc Triều Tiên như đang mặc nhiên chấp hành một lệnh cấm thử nghiệm, tạm dừng việc hoàn thiện vũ khí, hoặc sử dụng vũ khí để đe dọa hàng xóm. Nếu so sánh với những gì mà những người tiền nhiệm của ông Trump đạt được, thì kết quả đó không quá tệ.

Tình huynh đệ thắm thiết Trump-Kim chưa mang đến thỏa thuận

Cũng về Thượng Đỉnh Hà Nội, The Economist có một bài viết thứ hai mang tựa đề « Tình huynh đệ thắm thiết bị tạm gác », ghi nhận việc hai ông Trump và Kim đã thể hiện rất nhiều dấu hiệu thân tình tại cuộc họp Hà Nội, nhưng sau cùng thì đã rời Việt Nam mà không đạt được thỏa thuận nào. Thế nhưng, hai bên vẫn hứa là sẽ tiếp tục thương thuyết.

Đối với tuần báo Anh, việc hai bên không ra được một thỏa thuận nào tại Hà Nội quả là một điều đáng ngạc nhiên. Nhiều nhà quan sát đã dự đoán khả năng hai bên đồng ý được trên một thỏa thuận giới hạn, trong đó Bắc Triều Tiên đồng ý cho dỡ bỏ và kiểm tra cơ sở hạt nhân chính của họ tại Yongbyon để đổi lấy những cử chỉ thiện chí của Mỹ, như thành lập văn phòng liên lạc ở cả hai nước và tiến tới tuyên bố chấm dứt chiến tranh Triều Tiên.

Tuy nhiên, thỏa thuận đã không thành vì bất đồng giữa hai bên quá lớn. Thế nhưng, theo The Economist, cả tổng thống Trump và ngoại trưởng Mike Pompeo, đều nhấn mạnh rằng đàm phán Mỹ-Triều đã có được « tiến bộ thực sự » tại hội nghị thượng đỉnh, quan hệ với Bắc Triều Tiên tiếp tục có hiệu quả, ông Kim đã hứa sẽ tuân thủ lệnh cấm do chính ông ban hành về thử nghiệm hạt nhân và tên lửa. Cả hai ông Trump và Pompeo đều hy vọng sẽ đạt được thỏa thuận trong thời gian sắp tới.

Đối với tuần báo Anh, ông Trump và các trợ lý của ông dường như đã kết luận rằng việc bỏ ngang hội nghị sẽ ít gây hại về mặt an ninh cho Mỹ hơn là chấp nhận cho Bắc Triều Tiên những nhượng bộ mà không thu lại được nhiều lợi nhuận. Họ cũng ngầm thừa nhận rằng phi hạt nhân hóa là một quá trình lâu dài chứ không phải là điều có thể đạt được trong một sớm một chiều như ông Trump đã hàm ý trước đó.

Theo The Economist, các nhà phân tích về an ninh và các cơ quan tình báo tuy nhiên đều đã cho rằng mặc dù không còn tiến hành thử nghiệm, ông Kim vẫn đang mở rộng chương trình hạt nhân của mình. Cho dù vậy, đối với tờ báo Anh, khi nhấn mạnh rằng ông không cần phải vội vã để giải giáp Bắc Triều Tiên, tổng thống Mỹ cho thấy là ông chủ trương một thỏa thuận ít tham vọng hơn nhiều so với việc loại bỏ hoàn toàn vũ khí hạt nhân trong tay ông Kim. Thỏa thuận đó là « bảo đảm việc không sử dụng » các loại vũ khí đó.

Mai Vân

(RFI)