Sau sự kiện Mã Vân (Jack Ma) rời
Alibaba, Mã Hoá Đằng rời khỏi Tencent Credit, mới đây, người sáng lập
Tập đoàn Lenovo Liễu Truyền Chí cũng đã từ nhiệm đại diện pháp định của
Công ty Legend Holdings. Động thái này khiến không ít người nhớ lại “dự
ngôn” của ông Liễu Truyền Chí cách đây 4 năm về những băn khoăn và lo
lắng đối với tình trạng khủng hoảng kinh tế Trung Quốc.
3 nhân tố khiến kinh tế TQ sụp đổ theo dự báo của nhà sáng lập Lenovo |
Gần
đây, truyền thông tiếng Trung bên ngoài Trung Quốc lan truyền một đoạn
video phỏng vấn độc quyền ông Liễu Truyền Chí của trang tin Caixin vào
tháng 7/2015.
Khi
phóng viên hỏi ông Liễu Truyền Chí dự đoán thế nào về khả năng khủng
hoảng cũng như hoàn cảnh sụp đổ của nền kinh tế Trung Quốc, ông đã trả
lời: “Hủ bại nếu không tiến hành ngăn chặn kịp thời thì chắc chắn sẽ
sụp đổ, kinh tế của Trung Quốc, doanh nghiệp tư nhân họ sợ điều gì nhất,
chính là sợ 3 việc này. Thứ nhất là không an toàn, không an toàn được
hình thành như thế nào? Thực tế chính là cùng với sự hủ bại của quan
chức, cùng với việc không có pháp trị thực sự, nói anh tốt thì là anh
tốt, nói anh có tội thì là anh có tội, như vậy thử hỏi anh có thể khiến
cho người khác an toàn cực độ, đây là điều đầu tiên mà chúng tôi sợ. Thứ
hai, chính là chính phủ không làm gì, nhưng lại có hàng tá lý do, hay
nói một cách không giấu diếm, bởi vì có rất nhiều đạo lý có thể nói rõ
vì sao chính phủ không làm gì. Những thứ này không những ảnh hưởng rất
lớn đến hiệu suất, mà cũng còn làm mất niềm tin của chúng ta, việc này
làm không được, việc kia làm không làm xong, vậy thì thôi không làm gì
nữa, điều này cũng khiến cho chúng tôi sợ. Thứ ba là e rằng nói khác so
với làm, nó không chỉ ảnh hưởng đến kinh tế, mà còn khiến nhân tâm rối
loạn, đối với trẻ nhỏ mà nói lại càng … những thứ này là những gì mà
chúng tôi sợ.”
Trong
môi trường chính trị đặc thù như Trung Quốc Đại lục, với thân phận của
ông Liễu Truyền Chí, có thể biểu đạt những điều này cũng không phải là
đơn giản, thực ra ông ấy đang nói về hiện thực, nói trúng tim đen, nhưng
là tương đối uyển chuyển. Ông ấy đang đưa ra hy vọng, nói cho người cầm
quyền nghe, hy vọng tình huống này có sự thay đổi. Ông ấy đã đem nó
biến thành trả lời về việc “kinh tế sẽ sụp đổ trong tình huống như thế
nào”, đã biến thành một câu trả lời mang tính dự ngôn.
Năm
2015 vẫn còn sự khác biệt, cho đến đến năm ngoái, sau khi chiến tranh
thương mại bùng nổ, kinh tế Trung Quốc đã phát sinh thay đổi to lớn.
Những thông tin và lý luận về phương diện này có quá nhiều, trong bài
viết sẽ không nói trọng điểm về kinh tế Trung Quốc, chỉ là nhắm vào quan
điểm phân tích của Liễu Truyền Chí được nói ở trên, từ năm 2015 đến
hiện nay đã là 4 năm, 3 việc mà Liễu Truyền Chí lo lắng, rốt cuộc đã xảy
ra và nghiêm trọng hơn.
“Ba
lo sợ lớn” của Liễu Truyền Chí nói trên có thể quy thành: (1) Quan chức
hủ bại, không có nền pháp chế thực sự, nói ai có tội thì người đó có
tội; (2) Chính phủ không làm gì, chính là lười nhác chính trị; (3) Nói
khác so với làm, khiến nhân tâm rối loạn.
Chúng
ta hãy cùng xem 3 yếu tố mà ông Liễu Truyền Chí cho rằng sẽ dẫn đến
kinh tế Trung Quốc sụp đổ, và đối chiếu với tình hình hiện nay.
Thứ nhất
là quan chức hủ bại, năm 2015 là cao trào chống tham nhũng của chính
quyền, khi đó đã kéo hàng loạt thân tín của Giang Trạch Dân mà đứng đầu
là Chu Vĩnh Khang xuống. Nhưng cho đến hiện nay, việc chống tham nhũng
lại để lại cho người ta có cảm giác đây là chiến dịch có tính lựa chọn,
ví dụ như chỗ dựa của tham nhũng là gia tộc Giang Trạch Dân vẫn chưa bị
động đến. Một điều khác nữa chính là, càng chống tham nhũng thì lại càng
tham nhũng, có ai cho rằng hiện nay không còn tham nhũng, quan tham vẫn
nhiều vô số kể, và ngày càng nhiều quan chức trở nên tinh vi hơn, tham
nhũng cũng trở nên bí mật hơn, có thể nói ĐCSTQ chỉ có ngày càng hủ bại.
Còn
về việc Liễu Truyền Chí cho rằng không có pháp trị, nói anh có tội thì
là có tội, chủ yếu là nhắm vào bản thân ĐCSTQ vô pháp vô thiên, đảng lớn
hơn pháp luật, tư pháp không công bằng, không có nhân quyền. Những năm
gần đây, người trong giới kinh doanh phải ngồi tù không phải là ít,
những doanh nghiệp tư nhân không có chỗ dựa thì lại càng dễ xảy ra
chuyện.
Thứ hai
là quan trường lười nhác không làm gì. Phương diện này đã vô cùng
nghiêm trọng. Truyền thông Trung Quốc đưa tin, ngay cả ông Lý Khắc Cường
cũng thỉnh thoảng đập bàn mắng mỏ vì vấn đề này; truyền thông nhà nước
cũng từng đưa tin quan chức chơi trò chơi trong giờ làm, xem phim khiêu
dâm, thậm chí là thông gian trong thời gian làm việc. Những quan chức
như thế này làm việc như thế nào đây? Làm việc thực chất vì doanh
nghiệp, vì người dân? Từ một góc độ khác, đây cũng là một vấn đề mà việc
chống tham nhũng dưới thể chế của ĐCSTQ mang đến, thể chế không thay
đổi, quan chức thà làm ít để ít phạm sai lầm. Những vấn đề này vô cùng
nghiêm trong trong gần 2 năm nay.
Thứ ba
là nói khác so với làm. Điều này rất hiển nhiên là nhắm vào người cầm
quyền. Chúng ta có thể lấy ví dụ về hướng đi của “quốc tiến dân lùi”
liên quan đến doanh nghiệp tư nhân.
Năm
ngoái, Trung Quốc Đại lục từng có thông tin bóng gió về “quốc tiến dân
lùi”, trong đó có người gọi là “chuyên gia” Ngô Tiểu Bình nói rằng “kinh
tế tư nhân nên dần dần rút lui” và một “chuyên gia” khác là Trần Trung
Hoa đăng bài viết đề cập đến “tiêu diệt chế độ tư hữu, xây dựng chế độ
công hữu”, những phát biểu này nhất thời khiến cho giới doanh nghiệp tư
nhân rơi vào hoang mang.
Sau
đó, các quan chức cấp cao như Lý Khắc Cường, Lưu Hạc, Dịch Cương đều
chính thức biểu đạt thái độ, phủ nhận “quốc tiến dân lùi”, nói rằng
chính phủ sẽ hỗ trợ kinh tế tư nhân phát triển hơn.
Ông
Tập Cận Bình cũng từng phát ngôn để “dập lửa”, tháng 11 năm ngoái, ông
Tập đã dẫn đầu quan chức Trung ương chủ trì buổi toạ đàm doanh nghiệp tư
nhân, lần đầu tiên gọi doanh nghiệp tư nhân là người nhà. Tháng 12 năm
ngoái, hội nghị công tác kinh tế trung ương ĐCSTQ, lại một lần nữa đề
xuất “cần bảo vệ an toàn cho những người đứng đầu doanh nghiệp tư nhân
và bảo vệ an toàn tài sản cho họ.”
Tuy
nhiên, điều mà chính quyền không cách nào làm rõ được đó chính là “tiêu
diệt chế độ tư hữu” đúng là tôn chỉ trong lý luận của ĐCSTQ. Trong một
năm qua, ý thức hình thái của chính quyền chuyển sang hướng tả rõ rệt,
trong đó đứng đầu là ông Vương Hộ Ninh là phó trợ tá của ông Tập Cận
Bình, đã áp dụng chủ nghĩa Mác và mô thức Mao Trạch Đông để cố đưa ra
sách lược đối chọi với Mỹ, về tuyên truyền cũng hoàn toàn là những điều
này.
Vương
Hộ Ninh từ thời trẻ đã say mê nghiên cứu chủ nghĩa Mác – Lê, những kế
hoạch mà Vương đưa ra dường như hợp khẩu vị của ông Tập Cận Bình. Vương
Hộ Ninh cũng là Trưởng tiểu ban lãnh đạo của cái gọi là giáo dục chủ đề
tìm lại “tâm nguyện ban đầu” của ĐCSTQ. Gần đây Vương Hộ Ninh còn tháp
tùng ông Tập Cận Bình đến Hương Sơn bái tượng Mao Trạch Đông, có thể
thấy địa vị đã khác bình thường.
Dưới
sự chủ đạo của tư duy hình thái ý thức, chính sách đối với doanh nghiệp
tư nhân của chính quyền khó có thể khiến cho người ta tin tưởng rằng
chính quyền sẽ nới lỏng hơn, mà chỉ có ngày càng thắt chặt hơn, hướng tả
hơn, và ĐCSTQ sẽ tiếp tục tăng cường giám sát người dân.
Chưa
nói đến những doanh nhân kỳ cựu nào đó đã bỏ ra cả sinh mệnh hay chịu
ngồi tù, ngay cả Jack Ma cũng “bị nghỉ hưu”, rồi đến Mã Hoá Đằng rút
khỏi các chức vụ nhạy cảm vì liên quan đến tranh đấu quyền lực các phe
phái, ngay cả Liễu Truyền Chí cũng có tin đồn nói ông cũng muốn “rút
lui”. Đương nhiên, những điều trong này nói ra thì tương đối phức tạp,
có một số người làm “găng tay trắng” của gia tộc quyền quý, trở thành
vật hy sinh cho đấu đá quyền lực, nhưng có nhiều doanh nghiệp tư nhân
thông thường, họ không có chỗ dựa nào lớn, và môi trường sinh tồn của họ
lại càng khắc nghiệt hơn.
Gần
đây, chính quyền thành phố Hàng Châu đã phái nhiều quan chức đến trú
tại doanh nghiệp tư nhân, dù chính quyền có đưa ra “giải thích hợp lý”
thế nào đi nữa, việc ĐCSTQ tăng cường kiểm soát đối với doanh nghiệp tư
nhân là sự thực rõ ràng; dù là doanh nghiệp nhà nước, doanh nghiệp tư
nhân hay doanh nghiệp liên doanh nước ngoài, ĐCSTQ đều muốn thành lập
chi bộ đảng, và ý đồ cũng rất rõ ràng, đó là để kiểm soát doanh nghiệp.
Do đó, quan chức chính phủ xác thực là “nói một đằng, làm một nẻo”, “nói
hoàn toàn khác so với làm”, kết quả chính là “nhân tâm hỗn loạn”, khiến
người khác hoang mang.
Do
đó, từ những “dự ngôn” của Liễu Truyền Chí mà xét, 3 nhân tố có thể
khiến cho “kinh tế Trung Quốc sụp đổ” mà ông lo lắng, đã cùng xuất hiện.
Còn về việc sụp đổ như thế nào, thì vẫn cần phải quan sát.
Trịnh Trung Nguyên
(Trí thức VN)
Không có nhận xét nào