Phan Ba - Quyền lực bệnh hoạn

Trong cuộc chiến chống lại đại dịch, có thể thấy rõ rằng WHO không hay chỉ trích Trung Quốc. Giống như các cơ quan khác của Liên Hợp Quốc, WHO chịu ngày càng nhiều ảnh hưởng nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Điều này ẩn chứa một mối đe dọa cho toàn thế giới.

Phan Ba - Quyền lực bệnh hoạn

Trong cuộc chiến chống lại đại dịch, có thể thấy rõ rằng WHO không hay chỉ trích Trung Quốc. Giống như các cơ quan khác của Liên Hợp Quốc, WHO chịu ngày càng nhiều ảnh hưởng nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Điều này ẩn chứa một mối đe dọa cho toàn thế giới.

Một bài học lớn từ cuộc khủng hoảng corona có thể là: Để cho Trung Quốc giành được nhiều quyền lực đối với các thể chế quốc tế có thể là một điều nguy hiểm. Nguy hiểm cho mỗi một người trên hành tinh này.

Con số ngày càng tăng của những bằng chứng cho thấy rằng đại dịch cúm Tàu, bao gồm cả khủng hoảng kinh tế toàn cầu sắp xảy ra, cũng đã không được ngăn chặn bởi vì một cơ quan quan trọng của Liên Hợp Quốc, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tạm thời đã ưu tiên cho lợi ích của Trung Quốc trong việc giữ thể diện chính trị, thay vì thực hiện nhiệm vụ của chính mình: bảo vệ cộng đồng toàn cầu tốt nhất có thể được trước những nguy cơ cho sức khỏe.

Đầu năm 2020, khi đại dịch vẫn còn có thể ngăn chặn được, các cơ quan y tế cấp cao của Trung Quốc rõ ràng là đã ngăn chặn những phân tích đầu tiên về virus Vũ Hán và đã kiểm duyệt những tường thuật tương đối sớm về việc có thể có một loại virus Sars mới. Cơ quan WHO, thật ra là có nhiệm vụ phát hiện ra những vụ bao che gây hậu quả nghiêm trọng như vậy, cho đến giữa tháng 1 chỉ lặp lại những lời quả quyết của Trung Quốc rằng vẫn chưa rõ liệu virus này có lây truyền từ người sang người hay không. Trong khi đó, ngay từ ngày 31 tháng 12 năm 2019, cơ quan này đã được cảnh báo rằng loại virus mới này dường như có rất nhiều điểm giống với virus Sars.

Đường lối thân Bắc Kinh của WHO không phải là một sự ngẫu nhiên. Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã mở rộng một cách có hệ thống ảnh hưởng của nó đối Liên Hợp Quốc từ gần mười lăm năm nay.

Ảnh hưởng ngày càng tăng từ mười lăm năm nay

Vào ngày 9 tháng 11 năm 2006, không lâu sau khi Đảng Cộng sản bị chỉ trích vì che đậy một phần dịch bệnh (Sars 2003), bác sĩ y khoa Margaret Chan, người được coi là thân Trung Quốc, đã được bổ nhiệm làm người lãnh đạo mới của WHO. Tổng thống Hoa Kỳ lúc bấy giờ, George W. Bush, đã ngầm chấp nhận sự thay đổi nhân sự này cũng như hầu hết những người đứng đầu chính phủ lúc đó ở châu Âu. Điều tương tự như vậy đã xảy ra năm năm sau đó với việc gia hạn hợp đồng của Chan: Cả Tổng thống Mỹ Barack Obama lẫn EU đều không đưa ra bất kỳ sự phản đối nghiêm trọng nào.

Chan, người đã bổ nhiệm nhiều quan chức thân thiện với Trung Quốc trong nhiệm kỳ mười năm của mình, cuối cùng đã được thay thế vào năm 2017 bởi ứng cử viên ưa thích tiếp theo của Bắc Kinh, Tedros Adhanom Ghebreyesus người Ethiopia. Kể từ lúc đó, con người này đã tiếp tục ở rộng thêm ảnh hưởng của Trung Quốc đối với WHO. Thậm chí gần đây ông ta còn ủng hộ ý tưởng của Trung Quốc về một “con đường tơ lụa y tế”.

Không phải ngẫu nhiên mà phương Tây để cho Trung Quốc có rất nhiều ảnh hưởng lên một tổ chức quan trọng của Liên Hợp Quốc. Các chính trị gia ở Hoa Kỳ và EU từ lâu đã theo đuổi phương pháp “tham gia chiến lược” đối với nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Điều này có nghĩa là các tác nhân được giao trách nhiệm để tích hợp chúng vào hệ thống hiện hành – để rồi theo thời gian họ phát triển trở thành các đối tác tương thích với hệ thống.

Mãi cho đến nửa đầu của thập niên 2010, nhiều chuyên gia và người đứng đầu chính phủ vẫn ủng hộ luận điểm rằng Trung Quốc sẽ trở nên dân chủ hơn với tiến bộ kinh tế ngày càng tăng. Thật ra thì Chủ tịch đương nhiệm Tập Cận Bình đang củng cố các cấu trúc chuyên quyền của ông ta – không chỉ ở trong nước họ mà trên toàn thế giới. WHO chỉ là một trong nhiều tổ chức quốc tế hiện nằm dưới sự lãnh đạo của Trung Quốc hoặc chịu ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc.

Mạng lưới của quyền lực

Bên cạnh WHO, tờ báo Mỹ “Politico” liệt kê thêm 4 cơ quan Liên Hiệp Quốc chịu nhiều ảnh hưởng của Trung Quốc:
Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc được cựu Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Trung Quốc Qu Dongyu lãnh đạo kể từ năm 2019.

Liên minh Viễn thông Quốc tế, một cơ quan đặc biệt của Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Geneva, định nghĩa những tiêu chuẩn kỹ thuật toàn cầu cho các mạng truyền thông, đã được lãnh đạo bởi Zhao Houlin, cựu nhân viên của Bộ Viễn thông Trung Quốc, kể từ năm 2015. Zhao được cho là đang làm việc ủng hộ cho công ty Huawei của Trung Quốc, ngoài những việc khác.

Phòng Kinh tế và Xã hội, một cơ quan của Liên Hợp Quốc trong cuộc chiến chống bất bình đẳng xã hội toàn cầu và chống lại sự nóng lên toàn cầu, đã được cựu Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Liu Zhenmin lãnh đạo kể từ năm 2017.

Nữ tổng thư ký của Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế, một cơ quan đặc biệt của Liên Hợp Quốc có trụ sở tại Montreal, Canada, chuyên phát triển các tiêu chuẩn quốc tế cho hàng không dân dụng, từ năm 2015 là nữ luật sư Trung Quốc Fang Liu. Bà này hiện đang bị cáo buộc giấu giếm thông tin từ Đài Loan về sự lây lan của virus Vũ Hán. Đài Loan là một trung tâm quan trọng trong không phận châu Á. Trung Quốc từ lâu đã coi Cộng hòa này như là một tỉnh ly khai.

Biến đổi giá trị nguy hiểm

Việc Trung Quốc muốn mở rộng ảnh hưởng toàn cầu là điều bình thường. Nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa hiện là quốc gia đông dân nhất thế giới và là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Tất nhiên là người ta cũng muốn tầm cỡ này cũng được phản ánh trong mạng lưới các tổ chức quốc tế. Các cường quốc thế giới khác như Hoa Kỳ cũng làm như vậy – và đôi khi họ cũng sử dụng các tổ chức của Liên Hợp Quốc để khẳng định lợi ích quốc gia.

Tuy nhiên, vấn đề ở đây sự biến đổi các giá trị, việc mà đang đe dọa sẽ đi đôi với sự thay đổi quyền lực ở cấp độ quốc tế. Các chuyên gia cảnh báo về việc bảo vệ nhân quyền đang bị thu hẹp đi, về sự giám sát ngày càng tăng của nhà nước và ngày càng thiếu minh bạch hơn trong các quyết định có nhiều ảnh hưởng.

Những dấu hiệu đầu tiên của sự biến đổi giá trị như vậy đã có rồi: Chẳng hạn, hồi tháng 11 năm 2019, Trung Quốc đã thực thi nghị quyết bị tranh cãi của Liên Hợp Quốc về cuộc chiến chống tội phạm trên mạng. Theo các nhà phê bình, cuối cùng nó sẽ phục vụ cho các quốc gia độc tài nhằm hợp pháp hóa việc kiểm duyệt internet của họ. Đại dịch cúm Tàu hiện đang cho thấy việc thiếu minh bạch có thể mang lại những hậu quả tàn khốc nào.

Hoa Kỳ và EU cho đến nay có ít khả năng để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc trên trường quốc tế. Trong cuộc khủng hoảng cúm Tàu, việc chuyển giao quyền lực dường như lại càng tăng tốc. Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa đóng băng khoản tiền đóng góp của Mỹ cho WHO. Người Trung Quốc ngược lại đã cam kết chi thêm cho WHO 20 triệu đô la để chống lại đại dịch.

Tuy nhiên, các vấn đề trong cơ cấu quyền lực quốc tế còn sâu hơn nữa. Ngay cả khi các nước phương Tây tăng những khoản chi cho các cơ quan của Liên Hợp Quốc và vận động hành lang nhiều hơn nữa, họ có thể sẽ không còn ngăn chặn được ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc chỉ với những việc đó.

Dân chủ thống trị không có nghĩa là dân chủ

Trên trường quốc tế, chế độ dân chủ như là một mô hình của chính phủ đã giảm giá trị. Và không chỉ bởi vì Đảng Cộng sản đang nỗ lực cố gắng trình bày hệ thống chính phủ của mình như là một hệ thống hiệu quả hơn các nền dân chủ phương Tây – ví dụ, bằng cách xây dựng một bệnh viện hoàn toàn mới trong mười ngày trong cuộc chiến chống lại đại dịch cúm Tàu.
Một lập luận ủng hộ hệ thống của Trung Quốc thậm chí còn mạnh mẽ hơn nữa là việc nó hứa hẹn sẽ cho tham gia kinh tế nhiều hơn nữa trên toàn thế giới. Ví dụ như các ngân hàng nhà nước Trung Quốc đã cấp các khoản vay trên toàn thế giới – mà không buộc chúng vào các giá trị dân chủ, như các đối thủ Phương Tây của họ làm.

Thêm vào đó, ở ví dụ của Liên Hợp Quốc người ta cũng thấy rằng nền dân chủ đang đạt đến giới hạn của nó trong các vấn đề quyền lực. Hiện tại, các quốc gia dân chủ thường có tiếng nói nhiều hơn tại Liên Hợp Quốc. Nhưng về mặt cấu trúc, Liên Hợp Quốc chỉ dân chủ một phần. Chẳng hạn, quyền phủ quyết một phần vẫn được xác định bởi câu hỏi rằng liệu các quốc gia có vũ khí hạt nhân hay không. Một số nước đang phát triển cũng chỉ trích, không phải là hoàn toàn không đúng, rằng các ông chủ thực dân cũ của họ một phần vẫn muốn duy trì một số đặc quyền cũ của mình thông qua các tổ chức toàn cầu.

Người Trung Quốc sẽ cố gắng để cho Liên Hợp Quốc hoạt động với ảnh hưởng ngày càng tăng của họ – chỉ là dưới chế độ chuyên quyền. Một giải pháp chống lại một Thái Bình Trung Hoa như vậy có thể là một cuộc cải cách Liên Hợp Quốc. Mạng lưới tổ chức gần giống nhất với một chính phủ thế giới phải tự phát triển, trở nên dân chủ hơn trong các cấu trúc của chính nó, nếu như nó muốn tiếp tục biện minh rằng dân chủ là hình thức chính phủ tốt nhất trên toàn thế giới.

Phan Ba dịch theo Der Spiegel

https://www.spiegel.de/politik/ausland/coronavirus-who-weltkrankheitsorganisation-a-29c74432-aea1-4f9a-b1ff-fcc4bb43cc4e

Nguồn : https://phanba.wordpress.com/