Thỏa thuận máy bay của Việt Nam với Hoa Kỳ phản ánh mối quan hệ chặt chẽ hơn – Trung Quốc ‘không vui’?
Vietnam’s aircraft deal with US reflects closer ties – is China ‘not happy’?
Maria Siow
27 tháng 11 năm 2024
This Week in AsiaPolitics
Song ngữ Việt Anh
Một nhà phân tích cho biết sự xuất hiện của một chiếc thuyền Trung Quốc trong vùng biển Việt Nam sau thỏa thuận không phải là ngẫu nhiên
Một thỏa thuận vũ khí gần đây giữa Việt Nam và Hoa Kỳ đã nhấn mạnh tiềm năng hợp tác quốc phòng của họ và trùng với sự xuất hiện của một tàu Trung Quốc trong vùng biển lãnh thổ của quốc gia Đông Nam Á này.
Các nhà phân tích cho rằng thỏa thuận này quá nhỏ để ngăn chặn Trung Quốc và là một nỗ lực của Việt Nam nhằm "cai nghiện" vũ khí và thiết bị do Nga sản xuất.
Tuần trước, Hoa Kỳ đã chuyển giao năm trong số 12 máy bay huấn luyện đầu tiên cho Việt Nam trong chuyến hàng được mô tả là chuyến hàng vũ khí lớn nhất của nước này tới quốc gia Đông Nam Á này kể từ khi chiến tranh Việt Nam kết thúc gần năm thập kỷ trước.
Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam cho biết việc chuyển giao máy bay huấn luyện T-6C sẽ tăng cường "năng lực phòng thủ tự lực" của Việt Nam.
Theo một tuyên bố của Không quân Thái Bình Dương, Tư lệnh Không quân Thái Bình Dương, Tướng Kevin Schneider, số máy bay còn lại sẽ được chuyển giao vào năm tới và thể hiện "lời hứa" của Washington về việc hỗ trợ "nỗ lực hiện đại hóa không quân" của Hà Nội.
Alexander Vuving, giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á - Thái Bình Dương tại Hawaii, cho biết thỏa thuận vũ khí này cho thấy kế hoạch của Hà Nội trong việc mua thêm các máy bay khác của Hoa Kỳ trong tương lai.
Vuving cho biết, "Sự gia tăng hợp tác quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam mà động thái chuyển giao này báo hiệu là đủ khiêm tốn để không khiến Trung Quốc tức giận, và đây chính xác là điều mà Việt Nam mong muốn", ám chỉ đến chính sách ngoại giao cân bằng mà Hà Nội thực hiện.
Chinese President Xi Jinping meets with Chairman of the National Assembly of Vietnam Vuong Dinh Hue in Beijing in April. Photo: EPA-EFE
Trong khi thỏa thuận này quá nhỏ để có thể ngăn chặn đáng kể Trung Quốc, Vuving cho biết việc Bắc Kinh triển khai một chiếc thuyền đến khu vực gần Căn cứ Không quân Phan Thiết, nơi máy bay huấn luyện sẽ được đồn trú, nhằm mục đích gửi tín hiệu đến Hà Nội và Washington.
"Thông điệp của Bắc Kinh là họ không hài lòng về sự hợp tác quân sự giữa Hoa Kỳ và Việt Nam và sẽ tiếp tục theo dõi mối quan hệ của họ", Vuving nói thêm.
Cùng ngày bàn giao máy bay, tàu Hai Feng 5103 của Trung Quốc, một loại tàu catamaran tốc độ cao - một loại tàu thủy có hai thân tàu song song có kích thước bằng nhau - đã đến và ở lại trong vùng biển lãnh hải của Việt Nam gần Phan Thiết.
Theo Trung tâm Đổi mới An ninh Quốc gia Gordian Knot tại Đại học Stanford trong một bài đăng trên X, con tàu vẫn ở trong khu vực vào cuối tuần.
Zachary Abuza, một chuyên gia về Đông Nam Á và là giáo sư tại Học viện Chiến tranh Quốc gia ở Washington, cho biết thỏa thuận máy bay này là một khoản đầu tư dài hạn để giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào thiết bị của Nga.
Abuza cho biết: "Hoa Kỳ đã đào tạo hai phi công T6 đầu tiên, những người hiện sẽ chỉ đạo đào tạo tại Việt Nam", đồng thời lưu ý rằng trong khi nhiều phi công và kỹ thuật viên Việt Nam hiện tại là người nói tiếng Nga được các đồng nghiệp người Nga đào tạo, chương trình T6 sẽ tạo ra một nhóm nhân viên không quân nói tiếng Anh mới tại quốc gia này.
Vietnam People’s Air Force’s Russian-origin Su-30MK2 fighter planes undertake drills in Hanoi. Photo: EPA-EFE
Abuza cho biết thêm, thương vụ bán vũ khí quan trọng đầu tiên cho Việt Nam từ Hoa Kỳ kể từ khi chiến tranh Việt Nam kết thúc cũng sẽ cho phép cả hai bên tìm hiểu thêm về hệ thống mua sắm của nhau. "Điều đó rất quan trọng. Tôi không thể nhấn mạnh đủ quan điểm đó. Chủ nghĩa tượng trưng rất quan trọng trong ngoại giao".
Trong nhiều thập kỷ, Việt Nam đã nhập khẩu hầu hết vũ khí và thiết bị liên quan từ Nga nhưng trong những năm gần đây, nước này đã cố gắng đa dạng hóa các giao dịch mua vũ khí của mình. Năm ngoái, mặc dù ước tính ngân sách nhập khẩu vũ khí là hơn 1 tỷ đô la Mỹ, Việt Nam đã không đặt bất kỳ đơn đặt hàng lớn mới nào từ Nga, theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm.
Olli Pekka Suorsa, trợ lý giáo sư tại Học viện Rabdan có trụ sở tại UAE, người tập trung nghiên cứu về an ninh và quốc phòng châu Á, cho biết thỏa thuận này sẽ giúp hiện đại hóa hoạt động đào tạo của lực lượng không quân Việt Nam, đồng thời lưu ý rằng Việt Nam là quốc gia thứ hai ở Đông Nam Á tiếp nhận máy bay sau Thái Lan.
“Là một phần trong các nỗ lực ngoại giao quốc phòng song phương giữa Washington và Hà Nội, việc bán máy bay có thể mở ra cơ hội đào tạo phi công và nhân viên bảo dưỡng tại Hoa Kỳ”, Suorsa cho biết, đồng thời nói thêm rằng điều này có thể cho phép nhân viên Việt Nam có được kiến thức về đào tạo không quân của phương Tây và Hoa Kỳ.
Ngoài việc tạo ra các mối liên kết mới giữa lực lượng không quân của hai nước, việc đào tạo cũng có thể chuẩn bị tốt hơn cho Việt Nam để mua máy bay chiến đấu trong tương lai của Hoa Kỳ, Suorsa nói thêm.
Vào tháng 7, Hoa Kỳ và Việt Nam đã thảo luận về việc bán cho Hà Nội các máy bay vận tải quân sự Lockheed Martin C-130 Hercules, có thể chở binh lính, thiết bị quân sự và các vật tư khác.
The USS Ronald Reagan nuclear-powered aircraft carrier pulls into port in Danang in June last year. Photo: AFP
Hai Hong Nguyen, giảng viên cao cấp về chính trị và quan hệ quốc tế tại VinUniversity ở Hà Nội, cho biết việc đa dạng hóa nguồn cung cấp vũ khí của Việt Nam là cần thiết do cuộc chiến đang diễn ra giữa Nga và Ukraine.
"[Việt Nam cần] nguồn cung cấp vũ khí đáng tin cậy và bền vững", và đã chuyển sang Washington do sự tin tưởng chiến lược gia tăng giữa hai nước khi cả hai bên nâng cấp quan hệ lên quan hệ đối tác chiến lược toàn diện vào năm ngoái, ông nói.
Nguyen nói thêm rằng sự hiện diện của Hai Feng trên vùng biển của đất nước đã củng cố niềm tin của người dân rằng "lời nói và thỏa thuận của Trung Quốc với Việt Nam khác với hành động của họ".
Vào tháng 9, khi đó là Chủ tịch nước Việt Nam Tô Lâm đã gặp người đồng cấp Hoa Kỳ Joe Biden, bên lề Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York. Vào ngày 11 tháng 11, ông đã có cuộc nói chuyện với Donald Trump để chúc mừng tổng thống đắc cử đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Hoa Kỳ.
Trong khi quan hệ quân sự và ngoại giao vẫn được duy trì ổn định, khả năng áp dụng thuế quan dưới thời chính quyền mới ở Washington là mối lo ngại thường trực đối với Việt Nam khi thương mại hai chiều của nước này với Hoa Kỳ tiếp tục tăng.
Trong năm cuối cùng tại nhiệm của Trump dưới chính quyền đầu tiên, ông đã gọi Việt Nam là "kẻ lạm dụng tồi tệ nhất" thương mại Hoa Kỳ.
A man reads a Vietnamese newspaper in Hanoi on the re-election of US president-elect Donald Trump. Photo: AFP
Abuza cho biết Trump có thể đe dọa lật ngược quyết định của chính quyền hiện tại là không dán nhãn Việt Nam là "kẻ thao túng tiền tệ", đồng thời nói thêm rằng không có quốc gia nào ở Đông Nam Á phải đối mặt với nhiều rủi ro phát sinh từ nhiệm kỳ tổng thống của Trump hơn Việt Nam.
Điều này là do Việt Nam có tỷ lệ xuất khẩu trên GDP cao nhất trong khu vực, nơi xuất khẩu sang Hoa Kỳ chiếm 21% nền kinh tế của nước này, vì vậy bất kỳ đợt tăng thuế nào do chính quyền Trump áp đặt đều sẽ ảnh hưởng "rất nặng nề" đến Việt Nam, Abuza nói thêm.
Trước thềm cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11, Trump cho biết ông sẽ áp thuế từ 10 đến 20 phần trăm đối với hầu hết các mặt hàng nhập khẩu và lên tới 60 phần trăm đối với hàng hóa từ Trung Quốc.
Abuza cho biết "Vấn đề đối với Hà Nội là lượng hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ của họ vẫn không thay đổi, điều này sẽ khiến họ nằm trong tầm ngắm của chính quyền mới".
Năm ngoái, tổng kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Hoa Kỳ là 9,8 tỷ đô la Mỹ, trong khi kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang nền kinh tế lớn nhất thế giới cao hơn 12 lần, đạt 118,9 tỷ đô la Mỹ, dẫn đến thặng dư thương mại lớn có lợi cho Hà Nội. Việt Nam đã hưởng thặng dư thương mại 22,4 tỷ đô la Mỹ với Hoa Kỳ trong quý đầu tiên của năm nay.
Để thể hiện "thiện chí" của mình với Washington, Việt Nam có thể mua một lượng lớn thiết bị quân sự từ Hoa Kỳ, Vuving cho biết. "Hà Nội tin rằng Trump có xu hướng nhìn nhận các mối quan hệ theo hướng có đi có lại và biết cách làm ông ấy vui".
Đồng tình, Nguyen cho biết sẽ có nhiều vụ bán vũ khí hơn cho Việt Nam trong bốn năm tới dưới thời chính quyền Trump.
Maria Siow
Maria Siow is a long-time China-based correspondent and analyst with keen interest in East Asia. Maria has a masters degree in international relations.
Trump’s ‘tariff tantrums’ threaten Malaysia, Thailand, Vietnam – and beyond
South China Morning Post
Vietnam’s aircraft deal with US reflects closer ties – is China ‘not happy’?
Maria Siow
27 Nov 2024
This Week in AsiaPolitics
The appearance of a Chinese boat in Vietnam’s waters following the deal is not a coincidence, an analyst says
A recent weapons deal between Vietnam and the United States underscored the potential for their defence cooperation and coincided with the appearance of a Chinese vessel in the Southeast Asian country’s territorial waters.
Analysts say the deal is too small to deter China and is an attempt by Vietnam to “wean” itself off from Russian-made arms and equipment.
Last week, the US delivered the first five of 12 trainer aircraft to Vietnam in what has been described as its biggest arms shipment to the Southeast Asian country since the end of the Vietnam war nearly five decades ago.
The delivery of the T-6C trainer aircraft would strengthen Vietnam’s “self-reliant defence capabilities,” said the US embassy in Vietnam.
The remaining aircraft would be delivered next year and represented Washington’s “promise” to assist in Hanoi’s “air force modernisation efforts”, said the commander of Pacific Air Forces General Kevin Schneider, according to a Pacific Air Forces statement.
Alexander Vuving, a professor at the Asia-Pacific Centre for Security Studies in Hawaii, said the arms deal signified Hanoi’s plans to acquire other US planes in future.
“The increase in US-Vietnam military cooperation that this transfer signals is modest enough not to anger China, and this is exactly what Vietnam intended,” Vuving said, referring to the policy of balanced diplomacy practised by Hanoi.
Chinese President Xi Jinping meets with Chairman of the National Assembly of Vietnam Vuong Dinh Hue in Beijing in April. Photo: EPA-EFE
While the deal was too small to significantly deter China, Vuving said Beijing’s deployment of a boat to the area near Phan Thiet Air Base, where the training aircraft would be stationed, was intended to send a signal to Hanoi and Washington.
“Beijing’s message is that it is not happy about the US-Vietnam military cooperation and will continue to monitor their relationship,” Vuving added.
On the same day of the handover of the aircraft, China’s Hai Feng 5103, a high-speed catamaran – a watercraft with two parallel hulls of equal size – arrived and remained within Vietnam’s territorial waters near Phan Thiet.
The vessel was still in the region over the weekend, according to the Gordian Knot Centre for National Security Innovation at Stanford University in a posting on X.
Zachary Abuza, a Southeast Asia expert and professor at the National War College in Washington, said the aircraft deal was a long-term investment to enable Vietnam to reduce its dependence on Russian equipment.
“The US trained the first two T6 pilots, who will now lead training in Vietnam,” Abuza said, noting that while many current Vietnamese pilots and technicians were Russian speakers trained by their Russian peers, the T6 programme would create a new group of English-speaking air force personnel in the country.
Vietnam People’s Air Force’s Russian-origin Su-30MK2 fighter planes undertake drills in Hanoi. Photo: EPA-EFE
The first significant arms sale to Vietnam from the US since the end of the Vietnam war would also allow both sides to learn more about each other’s procurement system, Abuza added. “That’s very important. I can’t emphasise that point enough. Symbolism does matter in diplomacy.”
For decades, Vietnam has imported most of its weapons and related equipment from Russia but in recent years, it has tried to diversify its armed purchases. Last year, despite an estimated budget of over US$1 billion for arms imports, Vietnam did not place any new major order from Russia, according to defence think tank Stockholm International Peace Research Institute.
Olli Pekka Suorsa, an assistant professor at the UAE-based Rabdan Academy whose research focuses on Asian security and defence, said the deal would help modernise the Vietnamese air force’s training, noting that Vietnam was the second country in Southeast Asia to receive the aircraft after Thailand.
“As part of bilateral defence diplomacy efforts between Washington and Hanoi, the aircraft sale can open opportunities for pilot and maintenance personnel training in the US,” Suorsa said, adding that this could allow Vietnamese personnel to acquire knowledge of Western and American air force training.
Apart from creating new links between the two countries’ air forces, the training could also better prepare Vietnam to acquire future American combat aircraft, Suorsa added.
In July, the US and Vietnam discussed the sale to Hanoi of Lockheed Martin C-130 Hercules military transport planes, which could carry soldiers, military equipment and other supplies.
The USS Ronald Reagan nuclear-powered aircraft carrier pulls into port in Danang in June last year. Photo: AFP
Hai Hong Nguyen, senior lecturer in politics and international relations at VinUniversity in Hanoi, said diversifying Vietnam’s arms supplies was necessary given Russia’s ongoing war with Ukraine.
“[Vietnam needs] reliable and sustainable sources of weapons supply,” and had turned to Washington due to the increased strategic trust between the two countries as both sides upgraded ties last year to a comprehensive strategic partnership, he said.
Nguyen added that Hai Feng’s presence in the country’s waters buttressed its people’s belief that “China’s words and agreements with Vietnam differ from their actions”.
In September, Vietnam’s then President To Lam met his US counterpart Joe Biden, on the sidelines of the United Nations General Assembly in New York. On November 11, he spoke to Donald Trump to congratulate the president-elect on winning the US election.
While military and diplomatic ties are kept on an even keel, the possibility of tariffs under the incoming administration in Washington is a constant worry for Vietnam as its two-way trade with the US continues to rise.
During Trump’s final year in office under his first administration, he labelled Vietnam as the “worst abuser” of US trade.
A man reads a Vietnamese newspaper in Hanoi on the re-election of US president-elect Donald Trump. Photo: AFP
Abuza said Trump might threaten to overturn the current administration’s decision to not label Vietnam a “currency manipulator”, adding that no country in Southeast Asia had to face more risk arising from the Trump presidency than Vietnam.
This was due to Vietnam having the highest exports to GDP ratio in the region where exports to the US account for 21 per cent of its economy, so any tariff hike imposed by the Trump administration would hit Vietnam “very hard”, Abuza added.
In the run-up to the November 5 election, Trump said he would impose tariffs of 10 to 20 per cent on virtually all imports and up to 60 per cent on goods from China.
“The problem for Hanoi is that their imports of US goods have remained flat, which will get them in the incoming administration’s crosshairs,” Abuza said.
Last year, Vietnam’s imports from the US totalled US$9.8 billion, while its exports to the world’s biggest economy were over 12 times more at US$118.9 billion, resulting in a massive trade surplus in Hanoi’s favour. Vietnam enjoyed a trade surplus of US$22.4 billion with the US in the first quarter of this year.
To show its “goodwill” to Washington, Vietnam could buy a significant amount of military equipment from the US, Vuving said. “Hanoi believes that Trump tends to see relationships in terms of reciprocity, and knows how to make him happy.”
Agreeing, Nguyen said more weapons sales to Vietnam would be expected in the next four years under the Trump administration.
Maria Siow
Maria Siow is a long-time China-based correspondent and analyst with keen interest in East Asia. Maria has a masters degree in international relations.
Trump’s ‘tariff tantrums’ threaten Malaysia, Thailand, Vietnam – and beyond
South China Morning Post
Không có nhận xét nào