Vũ Đức Khanh
17/2/2025
Khi Tổng thống Donald Trump công bố những chi tiết đầu tiên về cái gọi là "Peace Plan" cho Ukraine, dư luận toàn cầu không khỏi hoang mang trước viễn cảnh của một giải pháp hòa bình mang tính giao dịch nhiều hơn là công lý.
Với phong cách thương lượng "người thắng kẻ thua" đã định hình con người chính trị của ông, Trump có vẻ sẵn sàng hy sinh lợi ích của Ukraine để đạt được một "chiến thắng" mang tính biểu tượng, tương tự như cách Hoa Kỳ đã từng buộc Việt Nam Cộng Hòa chấp nhận Hiệp Định Paris năm 1973.
Nhưng lần này, bài học từ Việt Nam có thể sẽ là lời cảnh tỉnh nghiêm khắc cho Ukraine.
"Peace Plan" của Trump: Một bài toán lợi ích thay vì công lý
Trump đã công khai tuyên bố rằng chiến tranh Ukraine không phải là ưu tiên của ông, và ông muốn kết thúc nó "trong vòng 24 giờ" sau khi tái đắc cử.
Tuy nhiên, như lịch sử cho thấy, bất kỳ giải pháp hòa bình nào được đưa ra dưới thời Trump đều mang đậm dấu ấn của lợi ích Mỹ.
Thay vì một kế hoạch thực sự bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, Trump nhiều khả năng sẽ thương lượng trực tiếp với Putin để đạt được một thỏa thuận "hòa bình" mà phần lớn lợi ích thuộc về Nga, miễn là Mỹ có được lợi ích kinh tế, như quyền khai thác đất hiếm từ Ukraine hoặc nhượng bộ thương mại từ Nga.
Điều này gợi nhớ đến Hiệp Định Paris 1973, khi chính quyền Nixon và Kissinger ép Việt Nam Cộng Hòa chấp nhận một thỏa thuận hòa bình không thể thực thi, nhằm giúp Mỹ rút quân trong danh dự.
Kết quả là một nền hòa bình mong manh kéo dài không đầy hai năm, trước khi miền Nam sụp đổ hoàn toàn vào tháng 4/1975.
So sánh: Việt Nam Cộng Hòa 1973 và Ukraine 2025
1. Mỹ đàm phán trực tiếp với kẻ thù của đồng minh
Năm 1973, Mỹ đàm phán trực tiếp với Bắc Việt, bỏ qua tiếng nói của Việt Nam Cộng Hòa.
Tương tự, Trump cũng có xu hướng thương lượng trực tiếp với Nga, mà không tham vấn đầy đủ Ukraine.
Quan điểm của Trump rõ ràng: "Mỹ không có nghĩa vụ phải bảo vệ Ukraine, mà chỉ cần đạt được lợi ích cho Mỹ."
2. Ép đồng minh chấp nhận điều kiện bất lợi
Hiệp Định Paris buộc Việt Nam Cộng Hòa phải chấp nhận quân đội Bắc Việt tiếp tục hiện diện ở miền Nam, một điều kiện gần như đảm bảo sự thất bại.
Trong trường hợp Ukraine, Trump có thể buộc Kyiv chấp nhận mất vĩnh viễn Crimea và các vùng lãnh thổ phía Đông để đổi lấy một lệnh ngừng bắn.
Đây là một sự nhượng bộ nguy hiểm, bởi nó không chỉ làm suy yếu Ukraine mà còn cổ vũ cho hành vi xâm lược của Nga.
3. Hòa bình giả tạo, xung đột tiếp diễn
Hiệp Định Paris chỉ là một lớp vỏ bọc để Mỹ rút lui.
Bắc Việt vẫn tiếp tục chuẩn bị cho cuộc chiến cuối cùng.
Với Nga, một "hòa bình" dưới thời Trump nhiều khả năng chỉ là giai đoạn tạm nghỉ để củng cố lực lượng, chờ thời cơ chiếm nốt phần lãnh thổ còn lại của Ukraine.
Viễn cảnh hòa bình Ukraine dưới Trump 2.0
1. Khả năng Ukraine bị chia đôi Đông - Tây
Trump đã nhiều lần tuyên bố ông không quan tâm đến việc Ukraine giữ được toàn vẹn lãnh thổ.
Nếu Nga đồng ý một thỏa thuận "hòa bình" mà trong đó Kyiv phải từ bỏ Crimea và vùng Donbas, Trump sẽ không ngần ngại chấp nhận.
Điều này có thể dẫn đến một Ukraine bị chia đôi, với một nửa phía Đông dưới sự kiểm soát hoặc ảnh hưởng của Nga, còn nửa phía Tây trở thành một quốc gia nhỏ yếu, phụ thuộc hoàn toàn vào phương Tây.
2. Lợi ích Mỹ trên hết
Nếu Ukraine đồng ý trao quyền khai thác đất hiếm hoặc tài nguyên chiến lược cho các công ty Mỹ, Trump sẽ coi đó là "chiến thắng."
Nhưng với người dân Ukraine, đó sẽ là một thất bại cay đắng, vì họ bị ép phải hy sinh lãnh thổ để đổi lấy sự "bảo trợ" của một nước đồng minh đang quay lưng.
3. Hậu quả cho trật tự quốc tế
Việc chấp nhận chia cắt Ukraine sẽ tạo ra tiền lệ nguy hiểm, cổ vũ các cường quốc khác sử dụng vũ lực để thay đổi biên giới.
Trung Quốc sẽ cảm thấy tự tin hơn trong các kế hoạch đối với Đài Loan hoặc Biển Đông, vì họ hiểu rằng Mỹ dưới thời Trump không cam kết bảo vệ các đồng minh một cách mạnh mẽ.
Lời cảnh tỉnh từ lịch sử
Bài học từ Việt Nam Cộng Hòa là lời cảnh tỉnh rõ ràng nhất: Hòa bình đạt được thông qua nhượng bộ và giao dịch không bao giờ bền vững.
Thay vì củng cố an ninh và ổn định, nó chỉ tạo ra xung đột kéo dài.
Ukraine không thể tin tưởng một thỏa thuận hòa bình dưới thời Trump, bởi nó sẽ không dựa trên công lý hay chủ quyền, mà chỉ dựa trên những lợi ích nhất thời của Mỹ.
Để tránh kịch bản bi thảm này, các đồng minh châu Âu và Ukraine cần đoàn kết, chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài nếu cần thiết, và không để bất kỳ quốc gia nào, kể cả Mỹ, áp đặt một giải pháp không công bằng.
Ukraine không chỉ chiến đấu vì chính mình, mà còn vì tương lai của một trật tự quốc tế dựa trên luật pháp, nơi quyền lực không thể áp đảo công lý.
Hòa bình thực sự không thể đạt được bằng cách thỏa hiệp với kẻ xâm lược.
Ukraine cần được bảo vệ, không phải bị bán đứng.
Không có nhận xét nào