Lựa chọn nguy hiểm và hệ lụy toàn cầu
Hoang Anh Tuan
https://fortune.com/.../iran-response-options-us.../...
(Tóm tắt bài viết trên của Jason Ma trên tạp chí Fortune, ngày 22/6/2025)
23/6/2025
Jason Ma, biên tập viên của Fortune, chuyên viết về kinh tế, tài chính và chính sách, vừa có bài phân tích các kịch bản phản ứng có thể của Iran sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump xác nhận Mỹ đã tấn công ba cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran vào tối 21/6/2025.
Tác giả cho rằng các lựa chọn của Tehran đều chứa đựng nguy cơ đối đầu nghiêm trọng và bất ổn toàn cầu.
1. MỸ GIA NHẬP CUỘC CHIẾN, IRAN ĐỨNG TRƯỚC NGÃ BA ĐƯỜNG
Trong suốt tuần đầu của xung đột, cuộc chiến chủ yếu diễn ra giữa Israel và Iran. Tuy nhiên, việc Tổng thống Trump điều máy bay ném bom và tên lửa hành trình tấn công các cơ sở Fordow, Natanz và Isfahan đã đánh dấu bước ngoặt khi Mỹ chính thức tham gia với vai trò tấn công chủ động. TT Trump tuyên bố sẵn sàng tấn công tiếp nếu Iran không chịu đi theo con đường “hòa bình”. Ngoại trưởng Iran Abbas Araghchi lập tức khẳng định Tehran "để ngỏ mọi phương án phản ứng”, báo hiệu một giai đoạn căng thẳng chưa từng có.
2. NHỮNG LỰA CHỌN NGUY HIỂM: TỪ TÊN LỬA ĐẾN EO BIỂN HORMUZ
Chuyên gia Karim Sadjadpour từ Carnegie Endowment nhận định phần lớn lựa chọn của Iran là “tương đương với đánh bom cảm tử chiến lược”. Tehran có thể tấn công các căn cứ và đại sứ quán Mỹ, phóng tên lửa vào Israel, phá hoại các cơ sở dầu khí vùng Vịnh hoặc rải mìn ở eo biển Hormuz – nơi vận chuyển khoảng 21 triệu thùng dầu/ngày. Nếu bị phong tỏa hoàn toàn, giá dầu có thể vượt 120 USD/thùng. Tuy nhiên, kịch bản này sẽ khiến chế độ Iran đối mặt phản ứng toàn cầu mà họ khó sống sót về mặt chính trị.
3. GIỚI HẠN VÀ SỰ THẬN TRỌNG CỦA TEHRAN
Mặc dù Iran có lực lượng Vệ binh Cách mạng với 190.000 quân, Sadjadpour cho rằng nội bộ không hoàn toàn nhất trí và nhiều người có thể nghi ngờ vai trò của Lãnh tụ tối cao 86 tuổi Ali Khamenei sau thất bại trong tham vọng hạt nhân và chiến lược khu vực. Các nhà phân tích khác cảnh báo Iran có thể bắt con tin Mỹ, tổ chức khủng bố toàn cầu hoặc thực hiện tấn công mạng. Tuy nhiên, tướng nghỉ hưu Wesley Clark nhận định Iran sẽ tránh phản ứng cực đoan như phong tỏa Hormuz, thay vào đó có thể thực hiện các đòn đánh giới hạn như phóng tên lửa vào căn cứ Mỹ hoặc sử dụng dân quân tại Iraq.
4. CÂN NÃO CHIẾN LƯỢC GIỮA SINH TỒN VÀ THÁCH THỨC
Sadjadpour cho rằng Iran đang ở thời khắc chưa từng có: mọi phản ứng đều chứa rủi ro làm suy yếu hoặc sụp đổ chế độ, nhưng nếu nhượng bộ, sẽ bị xem là yếu đuối và phải trả giá trong nội bộ. Giáo chủ Khamenei được mô tả là người không liều lĩnh, nhưng không muốn lùi bước. Iran có thể tiếp tục chiến lược “đòn đau có kiểm soát”, vừa gửi tín hiệu phản kháng vừa tránh leo thang. Tuy nhiên, nếu mất kiểm soát, phản ứng của Mỹ có thể vượt xa giới hạn mà Iran có thể chịu đựng. Đó là trò chơi nguy hiểm giữa hai bản năng: sống còn và đối đầu.
5. THỊ TRƯỜNG VÀ ĐỊA CHÍNH TRỊ TOÀN CẦU TRƯỚC CƠN BÃO
Các thị trường năng lượng toàn cầu đang trong trạng thái căng thẳng. Giá dầu đã tăng sau đòn tấn công đầu tiên của Israel, và giờ đây có thể tiếp tục tăng vọt nếu Iran phản ứng mạnh. Hệ lụy không chỉ về kinh tế mà còn liên quan đến các liên minh khu vực. Năng lực trả đũa thông qua các lực lượng ủy nhiệm của Iran đã suy yếu rõ rệt sau khi Israel làm tê liệt các căn cứ của Syria, Hezbollah và Hamas. Trong khi đó, các đồng minh phương Tây theo dõi sát động thái của Mỹ để đánh giá mức độ sẵn sàng can thiệp và các phản ứng dây chuyền nếu xung đột lan rộng.
KẾT LUẬN: MỘT KHOẢNH KHẮC MỎNG MANH CHO CẢ KHU VỰC
Jason Ma kết luận đây là thời điểm bước ngoặt trong lịch sử Iran. Phản ứng của Tehran có thể củng cố chế độ – hoặc đẩy nhanh sự sụp đổ của nó. Nó có thể ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân – hoặc khiến nước này đẩy nhanh tiến độ. Mọi lựa chọn đều chứa đựng chi phí lớn. Với cộng đồng quốc tế, đây là giai đoạn cần sự tỉnh táo, phối hợp chặt chẽ và sẵn sàng đối phó với bất kỳ tình huống nào có thể xảy ra trong những ngày tới.
https://www.facebook.com/tuan.hoang.1428
Không có nhận xét nào