Minh Viễn /Tạp chí Luật Khoa
20/6/2025
Một cửa hàng văn phòng phẩm ở Quận 5, TP. HCM. Ảnh: Jim Selkin.
Sau Nghị định 168, nhiều người dân thêm một phen hối hả chạy theo sự thay đổi chính sách đột ngột của nhà nước. Bỏ thuế khoán, những tiểu thương chỉ có một tháng để cập nhật những công nghệ tính toán thuế mà có khi họ còn chưa nghe tên.
Nếu bạn còn nhớ, vào những ngày cuối năm 2024, chính xác là ngày 26/12/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định 168, quy định tăng mạnh mức xử phạt vi phạm giao thông. Nghị định này chỉ cho người dân đúng 6 ngày để chuẩn bị trước khi có hiệu lực vào ngày 1/1/2025. Đó là một ví dụ điển hình cho lối ban hành chính sách theo cách “đánh úp” người dân, tức khoảng thời gian giữa ngày ký văn bản và ngày thực thi là quá ngắn, gây ra nhiều hoang mang, lúng túng trong dư luận.
Thực tế đã cho thấy, giai đoạn Nghị định 168 vừa có hiệu lực, không ít người dân vì không kịp nắm rõ nội dung quy định nên đã chưa cập nhật thói quen đi đường, dẫn đến vô ý vi phạm và phải chịu phạt. Chưa kể, những điều kiện cần thiết mà chính quyền cần chuẩn bị trước khi áp dụng nghị định mới vẫn còn ngổn ngang, đầy bất cập, như vấn đề đèn giao thông thường gặp sự cố đã gây nhiều bức xúc trong lòng quần chúng.
Giờ đây, một tình huống tương tự lại lặp lại, lần này không phải trên đường phố, mà tại các khu chợ, cửa hàng bán lẻ, và sạp nhỏ của tiểu thương trên cả nước.
Ngày 4/5/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 68-NQ/TW, yêu cầu chấm dứt mô hình thuế khoán – một hình thức thuế từng tồn tại hơn ba thập niên – và chuyển toàn bộ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sang nộp thuế theo Luật Quản lý thuế. Chỉ 14 ngày sau, ngày 17/5/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15, chính thức tuyên bố bỏ hoàn toàn thuế khoán từ 1/6/2025.
Cùng thời điểm, Chính phủ ban hành Nghị định 70/2025/NĐ-CP, quy định hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế. Dù quy định thuế mới áp dụng cho mức doanh thu dưới 1 tỷ chưa chính thức áp dụng, nhưng việc những ngày qua Tổng cục Thuế yêu cầu các địa phương rà soát, quản lý, và truy thu thuế cả với nhóm chưa đăng ký cũng đặt ra nhiều nghi vấn: Liệu nhóm “doanh thu dưới 1 tỷ” có thực sự vẫn còn được miễn trừ, hay đang bị đưa dần vào diện kiểm soát ?
Điểm chung đáng lưu ý của tất cả những chính sách vừa nêu là: thời gian chuẩn bị cho người dân, đặc biệt là nhóm tiểu thương, hộ kinh doanh nhỏ lẻ – gần như bằng 0.
Một quán ăn lề đường ở TP. HCM. Ảnh: Jim Selkin.
Chỉ trong vòng một tháng, từ một người buôn bán lề đường hay chủ sạp hàng nhỏ không cần sổ sách, không máy tính tiền, không phần mềm kế toán, nay họ buộc phải học cách sử dụng hóa đơn điện tử, hiểu luật thuế, và đối mặt với nguy cơ bị xử phạt nếu làm sai. Họ là ai? Họ có thể bao gồm cả những người đã lớn tuổi, quen làm việc theo kinh nghiệm, chưa từng tiếp cận công nghệ, không có nhân viên kế toán, cũng không có vốn dự phòng cho những cú “chuyển đổi số” như vậy.
Một tiểu thương chia sẻ: “Để thực hiện được theo quy định, tôi phải đầu tư một hệ thống gần giống như siêu thị, bao gồm máy vi tính, máy in tem, máy in hóa đơn, máy quét mã vạch sản phẩm; tổng chi phí hơn 40 triệu đồng, chưa kể tiền mua chữ ký số…”
Nhiều tiểu thương “loay hoay không biết thực hiện sao cho đúng”, như ghi nhận của báo Tuổi Trẻ: “Theo bà L., một số tiểu thương tại chợ này được cơ quan thuế mời đi tập huấn, nhưng phần lớn nội dung do các ngân hàng, công ty phần mềm trình bày thiên về kỹ thuật, trong khi tiểu thương – phần lớn ở độ tuổi trung niên – muốn được hướng dẫn cụ thể cho các tình huống thực tế sát sườn lại không có ai đứng ra giải thích.”
Còn theo báo Pháp Luật TP.HCM, tình trạng tương tự cũng xảy ra tại chợ Bến Thành, nơi có hơn 600 hộ kinh doanh được yêu cầu áp dụng hóa đơn điện tử. Nhưng ban quản lý chợ thừa nhận:
“Nhiều tiểu thương, đặc biệt là những người lớn tuổi, vốn quen với phương thức kinh doanh truyền thống nên còn bỡ ngỡ, chưa am hiểu về công nghệ thông tin khi chuyển sang mô hình mới. Do đó, họ cần thêm thời gian và sự hướng dẫn từng bước.”
Câu chuyện này chắc chắn không đơn lẻ bởi theo thống kê từ Tổng cục Thuế, cả nước có hơn 5 triệu hộ kinh doanh, trong đó hơn 3 triệu hộ đang hoạt động ổn định dưới hình thức thuế khoán. Nhưng chỉ trong vòng chưa đến 30 ngày, họ buộc phải chuyển đổi mô hình, tư duy, và công cụ.
Chính sách nhằm tăng sự minh bạch thuế, công bằng trong nghĩa vụ tài chính là điều cần thiết tuy nhiên, vấn đề hiện tại không chỉ còn nằm ở mục tiêu chính sách mà nó hướng tới. Đó là còn là việc người dân đang cần thời gian, lộ trình, và sự hỗ trợ thực chất. Thay vì chuyển đổi có chuẩn bị, có đào tạo, có hỗ trợ kỹ thuật, thì người dân dường như đang bị đẩy ra giữa biển cả chuyển đổi số mà không có phao cứu sinh.
Câu hỏi mà giới hữu trách cần tự đặt ra trong hoàn cảnh này là: Khi chính sách được ban hành quá nhanh quá gấp rút, liệu có ai bị bỏ lại phía sau?
Và liệu chính phủ có đang quên rằng, nghĩa vụ thuế không chỉ là chuyện con số, mà còn là quyền tiếp cận công bằng về thông tin, công nghệ, và thời gian để thích nghi của người dân?
https://luatkhoa.com/2025/06/bo-thue-khoan-tieu-thuong-co-dang-bi-danh-up/
Không có nhận xét nào