An toàn cá nhân, an toàn công cộng thuộc loại ‘không có gì quý’?

Trân Văn/Người Việt

15/10/2025

Thảm nạn khiến ba thế hệ của một gia đình (năm người) ngụ tại Hà Nội (phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám, quận Đống Đa) cùng thiệt mạng vào rạng sáng 11 Tháng Mười, 2025, đã không còn dấu vết nào.

Một trạm sạc xe hơi điện ở Hà Nội. (Hình minh họa: Nhac Nguyen/AFP via Getty Images)

Sau khi xác định nguyên nhân khiến căn nhà bốn tầng chìm trong biển lửa làm một đứa trẻ 6 tuổi chết ngạt cùng với cha mẹ, ông bà nội của bé là vì xe hai bánh để ở tầng trệt phát hỏa, cả hệ thống truyền thông lẫn hệ thống công quyền chỉ nói thêm với công chúng rằng, trong ba chiếc xe hai bánh ở tầng trệt, có một là xe điện. Không ai biết nhãn hiệu của những chiếc xe tại hiện trường cũng như xe xăng hay xe điện phát hỏa và gây cháy…

Cách nay ba tháng, hồi thượng tuần Tháng Bảy, thảm nạn tương tự từng xảy ra ở TP.HCM (phường Phú Thọ Hòa, quận Tân Phú). Lửa bùng lên từ nơi để xe của một căn hộ trong chung cư Độc Lập rồi lan rộng. Tám người là cha mẹ, con cái của hai gia đình không còn ai sống sót. Dẫu các nhân chứng khẳng định, chỗ để một chiếc xe hơi chạy bằng điện là điểm phát hỏa nhưng cả hệ thống công quyền lẫn hệ thống truyền thông nhất mực khẳng định, nguyên nhân là do điện chập chạm gây cháy.

Các nạn nhân trong cả hai vụ cháy vừa kể đều kêu cứu cho đến khi tuyệt mạng vì không có đường thoát và mọi người bó tay!

Tại Việt Nam, không ít vụ cháy khiến nhiều người thiệt mạng và bị thương mà nguyên nhân được cho là có liên quan đến xe điện. Hạ tuần Tháng Năm năm ngoái, một nhà trọ năm tầng ở Hà Nội (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy) bốc cháy. Hậu quả khiến thiên hạ choáng váng: 14 người chết và ba người bị thương. Vụ cháy này cũng không được xác định là từ xe điện. Giới hữu trách và các cơ quan truyền thông chỉ bảo rằng, tầng trệt của nhà trọ vừa có một tiệm sửa xe điện, vừa là nơi người ở trọ để xe, một số xe để ở đó là xe điện.

Đến Tháng Mười Hai năm ngoái, một nhà trọ bốn tầng ở TP.HCM (phường 12, quận Tân Bình) bốc cháy khiến hai người chết, 14 người bị thương, chỉ có lần này nguyên nhân mới được xác định là do xe hai bánh chạy bằng điện tự phát cháy!

Trên thực tế, tại Việt Nam, chuyện xe điện tự phát hỏa xảy ra khắp nơi cả trong nhà lẫn trên đường. Thậm chí không ít vụ xe điện tự phát hỏa thiêu rụi toàn bộ xe trong bãi để xe và có thể dùng hai vụ cháy, một vào Tháng Năm và một vào Tháng Bảy, 2024, cùng ở Quảng Nam (tại hai bãi đậu xe khác nhau ở phường Tân An, Hội An) làm ví dụ. Đáng lưu ý, dẫu xe điện là một loại ẩn họa nhưng chính quyền Việt Nam vẫn không hề tỏ ra họ có quan tâm đến an toàn tính mạng, tài sản của công dân và an toàn công cộng!

***

Xe điện đã trở thành phương tiện có xu hướng phổ biến toàn cầu song khác với Việt Nam, bên cạnh việc khuyến khích phát triển, sử dụng các loại xe dùng điện, chính quyền nhiều quốc gia đã cũng như đang liên tục cảnh báo về rủi ro hỏa hoạn, hướng dẫn công chúng bảo vệ cả an toàn cá nhân lẫn an toàn công cộng khi sử dụng xe điện, đồng thời tổ chức tái huấn luyện – tái trang bị cho lực lượng cứu hỏa để  ứng phó với việc xe điện hoặc các loại xe sử dụng vừa nhiên liệu, vừa điện (hybrid) phát cháy.

Nếu dùng “electric vehicle safety” làm từ khóa, ắt sẽ tìm thấy trên Internet vô số hướng dẫn của những cơ quan công quyền thuộc đủ mọi ngành, ở đủ mọi cấp và các tổ chức dân sự, các doanh nghiệp tư nhân,… về những điều nên, cũng như không nên làm khi sử dụng xe điện.

Vì an toàn cá nhân và an toàn công cộng, Bộ Năng Lượng Mỹ đã tập hợp và giới thiệu hàng loạt nguồn cung cấp thông tin cho những cá nhân làm công việc ứng phó khẩn cấp để hỗ trợ quản lý an toàn và giải quyết rủi ro liên quan đến xe điện.

Riêng tại Mỹ, trong vài năm vừa qua, truyền thông cũng dành sự quan tâm thích đáng cho vấn đề vừa đề cập thông qua tường thuật về các cuộc thảo luận, giới thiệu những ý kiến liên quan đến sự an toàn của xe điện, mời các viên chức hữu trách, đặc biệt là những cá nhân chịu trách nhiệm ứng phó tức thời khi xảy ra thảm họa hướng dẫn công chúng kiến thức, kỹ năng cần thiết khi đối diện với xe điện cháy.

Cho dù tỷ lệ xe điện phát hỏa chỉ ở mức 25.1 vụ cháy/100,000, thấp hơn xe dùng xăng (1,529.9 vụ cháy/100,000 xe) và xe hybrid (3,474.5 vụ cháy/100,000 xe) nhưng theo ông Bill O’Connor – chuyên viên cao cấp của Hiệp Hội Cứu Hỏa Mỹ (NFPA), số liệu thống kê về xe điện phát hỏa có thể sẽ thay đổi khi số lượng xe điện cũ tăng lên.

Khi xe điện phát cháy, lượng nước để dập lửa rất lớn, chỉ cần khoảng 1,800 – 3,600 lít nước để dập một vụ cháy xe xăng nhưng muốn dập một vụ cháy xe điện phải dùng hơn 170,000 lít nước. Đó cũng là lý do trong một số trường hợp, lực lượng cứu hỏa để xe điện cháy rụi nhưng họ lại không thể làm như thế nếu xe điện phát cháy ở những nơi đông dân cư, hoặc nhiều cơ sở cần bảo vệ (nhà cửa, trường học, trung tâm thương mại,…).

Căn nhà bị cháy vào sáng 11 Tháng Mười, khiến năm người thiệt mạng ở Hà Nội. (Hình: VnExpress)

Cũng theo ông O’Connor, chữa cháy xe điện phức tạp còn vì thiết kế các loại xe điện khác nhau. Khi đến hiện trường, điều đầu tiên lực lượng cứu hỏa phải làm là ngăn chặn pin điện phát cháy nhưng mỗi hãng lại đặt pin điện ở những vị trí khác nhau. Công việc chữa cháy xe điện không ngưng khi lửa đã tắt vì pin xe điện có thể phát hỏa trở lại trong vài phút, vài giờ, thậm chí là vài ngày sau hỏa hoạn…

Do xe điện đã có mặt ở khắp nơi, ngoài việc cảnh báo công chúng, nhiều quốc gia đã tổ chức tái huấn luyện và tái trang bị cho lực lượng cứu hỏa.

Trong khi các hãng sản xuất xe hơi của Mỹ hợp tác để thiết lập một trang web giúp lực lượng cứu hỏa tra cứu tức thời những thông tin cần thiết như tháo gỡ pin xe điện thế nào, bảo quản ra sao thì Cơ Quan An Ninh Năng Lượng Mỹ thiết lập một trung tâm, cung cấp thông tin 24/7 nhằm hỗ trợ lực lượng cứu hỏa có thể tra cứu tức thời cách xử lý xe điện và xe hybrid cháy sao cho đúng cách (vừa dập được lửa, vừa không làm xe hư hại nặng hơn để sau đó có thể sửa chữa, phục hồi).

Có tiểu bang như Wisconsin đã gửi đến tư gia của những người đang sử dụng xe điện và xe hybrid một nhãn, yêu cầu họ dán nhãn ấy lên biển kiểm soát xe để lực lượng cứu hỏa dễ dàng xác định đang chữa cháy cho loại xe nào vì cách thức chữa cháy có khác biệt. Một đài truyền hình ở Wisconsin đã mời một chỉ huy trưởng lực lượng cứu hỏa hướng dẫn khán giả nhận biết nguy cơ khiến xe điện phát cháy ngay cả khi chưa thấy lửa.

Một số tiểu bang như Montana thì thảo luận về việc dành công quỹ cung cấp phương tiện hỗ trợ chữa cháy xe điện như mua các loại mền dập lửa dùng một lần (khoảng $1,550/tấm) hoặc mền dập lửa dùng nhiều lần (khoảng $2,600/tấm). Quốc hội Montana cũng đã thảo luận về việc buộc dán nhãn lên bảng kiểm soát xe để hỗ trợ lực lượng cứu hỏa.

NPRA – nơi ông O’Connor làm việc thì đang tiếp tục thực hiện những nghiên cứu về việc chữa các vụ cháy xe điện sao cho bớt tốn kém vì tài nguyên của lực lượng cứu hỏa, kể cả nhân lực không phải vô hạn.

***

Nếu tính mạng, tài sản công dân thực sự quan trọng, vì sao hệ thống công quyền Việt Nam không làm như thiên hạ: Cảnh báo về những rủi ro từ xe điện, hướng dẫn ngăn ngừa, nhận diện, cách thức ứng phó; đặt định những tiêu chuẩn về kỹ thuật, chất lượng và các biện pháp nâng cao năng lực quản lý an toàn; đầu tư phương tiện, thiết bị, tái huấn luyện lực lượng cứu nạn để ứng phó với các vụ cháy những phương tiện dùng pin lithium-ion hiệu quả hơn? Chẳng lẽ an toàn cá nhân, an ninh công cộng không thuộc phạm trù “độc lập, tự do” nên “không có gì quý”? [kn]

An toàn cá nhân, an toàn công cộng thuộc loại ‘không có gì quý’? | Tiếng Dân