Nguyễn Văn Thọ
12/11/2025
Donald Trump không chỉ là một hiện tượng chính trị. Ông là trung tâm của một phong trào đã vượt khỏi khuôn khổ bầu cử hay đảng phái, trở thành một thứ tín ngưỡng thế tục – nơi niềm tin, cảm xúc và bản sắc cộng đồng hoà làm một. Phong trào ấy, được gọi là Trumpism, đang để lại dấu ấn sâu sắc trong xã hội Mỹ và có thể tồn tại lâu dài, ngay cả khi ông Trump không còn hiện diện.
1. Cội rễ nhân khẩu và tâm lý của phong trào MAGA
Khẩu hiệu “Make America Great Again” đánh trúng tâm lý hoài niệm của hàng chục triệu người Mỹ da trắng trung niên. Từ sau thập niên 1960, tỷ lệ dân da trắng không phải nguồn gốc Latin ở Mỹ đã giảm từ 85% xuống còn khoảng 57% vào năm 2025, và dự báo sẽ không còn chiếm đa số vào giữa thế kỷ này. Sự thay đổi nhân khẩu học khiến nhiều người cảm thấy nước Mỹ đang “không còn là của họ”.
Bên cạnh đó là cú sốc kinh tế kéo dài. Từ những năm 1980, các vùng công nghiệp cũ ở Midwest và Rust Belt – từng là trái tim của nước Mỹ lao động – rơi vào khủng hoảng. Toàn cầu hóa và tự động hóa khiến hàng triệu công nhân mất việc. Họ nhìn thấy các thành phố ven biển giàu có lên nhờ công nghệ và tài chính, trong khi thị trấn của họ suy tàn. Sự bất mãn tích tụ ấy tìm thấy lối thoát trong thông điệp của Trump: Bảo vệ việc làm, dựng tường biên giới, “đem nước Mỹ thật sự trở lại”.
Ẩn dưới khẩu hiệu “Great Again” là nỗi hoài niệm về nước Mỹ của thập niên 1950 – khi xã hội còn thuần trắng, vai trò giới tính và tôn giáo ổn định, và người da trắng nắm toàn quyền chi phối. Khi xã hội đa dạng hóa, nhiều người xem điều đó là mối đe dọa. Họ bị cuốn vào cái gọi là “Great Replacement Theory” – niềm tin rằng dân da trắng đang bị thay thế bởi người nhập cư da màu. Trump và các đồng minh, dù không nói thẳng, thường khơi gợi nỗi sợ ấy bằng những khẩu hiệu về “biên giới bị xâm lấn” hay “nước Mỹ bị đánh cắp”.
2. Yếu tố tôn giáo: Trump như công cụ của Chúa
Trong giới Tin Lành Phúc Âm, chiếm gần một phần ba dân Mỹ, nhiều người tin rằng Trump được Chúa chọn. Họ lý giải rằng Chúa từng dùng cả những kẻ tội lỗi như vua David để hoàn thành ý định thiêng liêng, nên việc Trump thô tục, dối trá hay ngoại tình không quan trọng. Ông được xem như “chiến sĩ của Chúa”, người duy nhất dám đứng lên chống lại “thế lực bóng tối” gồm Đảng Dân chủ, truyền thông, giới tự do và Hollywood.
Một số mục sư so sánh Trump với vua Cyrus trong Kinh Thánh – người ngoại đạo được Chúa sai đến để giải phóng dân Israel. Khi ông bị truy tố hay thất bại, họ coi đó là “khổ nạn” cần chịu để hoàn thành sứ mệnh. Đối với nhiều tín đồ, Trump không còn là chính trị gia mà là đấng được sai đến để cứu nước Mỹ khỏi suy đồi đạo đức.
3. Truyền thông và kỹ thuật tuyên truyền
Khi bị các mạng xã hội lớn cấm tài khoản, Trump lập ra Truth Social – một nền tảng khép kín, nơi chỉ có “sự thật” theo định nghĩa của ông. Song song đó là Fox News, Newsmax, OANN, và hàng loạt kênh Telegram, Rumble. Chúng tạo thành một hệ sinh thái khép kín, trong đó người ủng hộ chỉ nghe, đọc và chia sẻ những gì củng cố niềm tin sẵn có. Đây là hiện tượng “buồng dội âm” – tiếng nói lặp lại đến mức người ta tưởng nó là chân lý.
Tuyên truyền MAGA không cần chính xác, mà cần đánh vào cảm xúc. Những khẩu hiệu như “họ đang cướp nước Mỹ của bạn” hay “con cái bạn không an toàn” được lặp lại cho đến khi tạo thành nỗi sợ bản năng. Khi con người tin bằng cảm xúc, mọi bằng chứng ngược lại chỉ khiến họ tin mạnh hơn – hiệu ứng gọi là “backfire effect”.
Chiến lược gia Stephen Bannon từng nói: “Hãy làm ngập không gian mạng bằng thông tin rác”. Khi mọi thứ đều bị nghi ngờ, chỉ còn một người được tin – và đó là Trump. Ông trở thành nguồn chân lý duy nhất giữa thế giới hỗn loạn, giống như giáo chủ trong các giáo phái.
4. Từ phong trào chính trị thành tôn giáo kỹ thuật số
Ngày nay, MAGA không còn là chiến dịch tranh cử mà là một hệ thống tín ngưỡng. Họ có “Kinh Thánh Trump Edition”, ngôn ngữ riêng như “fake news”, “deep state”, “truth”, và nghi thức riêng như đội mũ đỏ, tham dự rally, hô “USA!”. Mạng xã hội là nhà thờ mới, nơi tín đồ chia sẻ video, meme, clip phát biểu của Trump như những lời thánh. Những sản phẩm mang thương hiệu MAGA trở thành biểu tượng tôn giáo – người ta mua vì muốn thuộc về cộng đồng “những người được chọn”.
5. Tương lai của Trumpism
Trumpism không chỉ là con người Trump, mà là cảm xúc tập thể của một tầng lớp. Nó có thể tiếp tục tồn tại dù ông không còn. Khi Trump bị thần thoại hoá thành hình tượng “người bị phản bội nhưng sẽ trở lại”, phong trào chuyển từ chính trị sang huyền thoại cứu thế. Trong mắt tín đồ, ông là vị thánh tử đạo của nước Mỹ truyền thống.
Nhiều chính trị gia kế cận đã thừa hưởng phong cách ấy: Ron DeSantis, J.D. Vance, Kari Lake, và nhiều người khác. Họ học được kỹ năng nói chuyện trực tiếp với “người Mỹ thật”, biến mọi chỉ trích thành “âm mưu của kẻ thù”. Điều đó bảo đảm giọng nói của Trump vẫn vang trong chính trị Mỹ nhiều năm tới.
Công nghệ cũng giúp phong trào trường tồn. Với thế hệ trẻ cực hữu, “Trumpism” tồn tại qua internet, trong các clip, meme, và nhạc MAGA. Họ không cần nhà thờ; họ thờ Trump bằng ngôn ngữ kỹ thuật số. Chính vì vậy, phong trào này khó biến mất, bởi nó lan như một tôn giáo kỹ thuật số toàn cầu.
Tương lai của Trumpism có thể đi theo hai hướng. Một là tan rã khi người sáng lập qua đời hoặc mất ảnh hưởng, để lại những phe tranh giành “giáo lý nguyên thủy”. Hai là trở thành một nhánh cực hữu chính thức, một “đạo MAGA” tồn tại song song với Cộng hòa truyền thống, ảnh hưởng đến bầu cử và văn hóa trong nhiều thập niên.
6. Nước Mỹ hai đức tin
Nước Mỹ ngày nay đang tách làm hai thế giới tinh thần. Một bên tin vào lý trí, đa nguyên và dân chủ khai phóng. Bên kia tin vào bản sắc, tôn giáo và cảm xúc dân túy. Hai bên không còn nói chuyện được với nhau, vì họ sống trong hai thực tại khác nhau. Trump, trong ý nghĩa đó, không phải nguyên nhân mà là tấm gương phản chiếu sự chia rẽ sâu sắc của xã hội Mỹ hiện đại.
Nguồn: Tiếng Dân
Không có nhận xét nào