Ông Tô Lâm thăm Lào: có gì đáng chú ý?

BBC News

1 tháng 12 2025

Ông Tô Lâm, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam, cùng phu nhân Ngô Phương Ly đang có chuyến thăm Lào trong hai ngày 1 và 2/12.

Trong chuyến thăm, ông Tô Lâm sẽ đồng chủ trì cuộc gặp cấp cao giữa Đảng Cộng sản Việt Nam và Đảng Nhân dân cách mạng Lào, đồng thời tham dự lễ kỷ niệm 50 năm Quốc khánh Lào vào ngày 2/12, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Việt Nam.

Đây là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên tới nước Lào của ông Tô Lâm trên cương vị tổng bí thư.

Vào tháng 7/2024, ông Tô Lâm từng có chuyến thăm cấp nhà nước tới Lào, nhưng với cương vị chủ tịch nước. Lúc bấy giờ, ông đã trao tặng Lào 20 chiếc xe điện VinFast VF9.

Tới tháng 4/2025, trên cương vị tổng bí thư, ông dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao đến Viêng Chăn viếng cựu Chủ tịch Đảng Nhân dân cách mạng Lào, cựu Chủ tịch nước Lào Khamtay Siphandone khi ông này qua đời.

Mối quan hệ Việt – Lào 'có một không hai'

Việt Nam và Lào chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 5/9/1962.

Mối quan hệ gần gũi giữa Lào và Việt Nam trước hết là quan hệ chính trị, xuất phát từ thời Pháp thuộc và với việc các đảng theo đường lối cộng sản đều lên nắm quyền tại mỗi quốc gia, mối quan hệ gần gũi ấy duy trì tới ngày nay.

Lào và Việt Nam cùng chung ý thức hệ cộng sản, có mối quan hệ được giới lãnh đạo hai nước gọi là "anh em", "hữu nghị đặc biệt".

Nhiều cán bộ lãnh đạo Lào sang Việt Nam học công tác đảng, an ninh, quản lý.

Trong một bài viết trên cổng thông tin điện tử hôm 1/12, ông Nguyễn Mạnh Cường, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Việt Nam, khẳng định mối quan hệ giữa Việt Nam và Lào là "có một không hai".

"Và với nền tảng quan hệ đặc biệt, sự tin cậy chính trị sâu sắc và nhiều dư địa hợp tác rộng mở, tôi tin tưởng rằng chuyến thăm cấp Nhà nước tới Lào của Tổng Bí thư Tô Lâm sẽ tạo dấu ấn mạnh mẽ đối với sự phát triển phồn vinh hai nước, tạo đột phá mạnh mẽ trong quan hệ hợp tác giữa hai nước trong tình hình mới, qua đó đóng góp tích cực và hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực cũng như trên thế giới," ông Cường nói.

Về kinh tế, kim ngạch thương mại song phương 10 tháng đầu năm 2025 đạt gần 2,5 tỷ USD, tăng 50,4% so với năm 2024, đưa Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ ba của Lào, hướng tới mục tiêu 5 tỷ USD và phấn đấu đạt 10 tỷ USD trong thời gian tới.

Việt Nam hiện có 274 dự án đầu tư tại Lào với tổng vốn đăng ký hơn 5,8 tỷ USD.

Đứng trước Việt Nam, các đối tác thương mại lớn nhất của Lào là Trung Quốc và Thái Lan.

Trong những năm gần đây, Lào chịu ảnh hưởng mạnh từ Trung Quốc, nhận được nhiều đầu tư, hỗ trợ quân sự từ quốc gia láng giềng phía bắc.

Trong bối cảnh Việt Nam có nhiều mâu thuẫn với Trung Quốc, đặc biệt là các vấn đề ở Biển Đông, thì việc Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng ở Lào được đánh giá là khiến Việt Nam không được thoải mái.

Nguồn hình ảnh,VGP

Chụp lại hình ảnh,Ông Tô Lâm chứng kiến trao các văn kiện hợp tác Việt Nam - Lào vào trưa 1/12/2025

Cuộc khủng hoảng kinh tế Lào và vai trò của Trung Quốc

Những năm qua, Bắc Kinh và Viêng Chăn đã phát triển mối quan hệ ngày càng gần gũi.

Tuyến đường sắt Lào – Trung, hoàn thành vào cuối năm 2021, là một trong những minh họa nổi bật về ảnh hưởng của Trung Quốc tại Lào.

Đầu tư của Trung Quốc – như tuyến đường sắt cao tốc từ Vân Nam đến Viêng Chăn thông qua sáng kiến Vành đai và Con đường – đã thay đổi nhiều vùng của đất nước triệu voi và thu hút khách du lịch, nhưng cũng khiến Lào ngập trong nợ nần.

Trung Quốc đã cho vay 70% trong tổng số 6 tỷ đô la kinh phí xây dựng tuyến đường sắt cao tốc, biến Lào trở thành một trong những nước đi vay lớn nhất châu Á.

Nợ công ở mức 97% GDP vào năm 2024 và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo con số này sẽ tăng lên 127% vào năm 2029, khiến Lào rơi vào "khủng hoảng nợ chung và nợ nước ngoài".

Bên cạnh đó, với mục tiêu trở thành "nguồn điện của Đông Nam Á" bằng cách xuất khẩu điện sang các nước láng giềng, Lào đã chi rất nhiều tiền cho các dự án thủy điện, trong số đó có nhiều dự án do Trung Quốc hỗ trợ.

Tháng 3/2025, một đơn vị thuộc Tổng công ty xây dựng điện Trung Quốc (PowerChina) đã kiện công ty điện lực Lào Electricite du Laos (EdL) tại Singapore, đòi 555 triệu USD tiền nợ chưa thanh toán từ dự án thủy điện Thác Nam Ou.

Trong hồ sơ nộp lên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Singapore, PowerChina cho biết EdL nợ họ 486,27 triệu USD tiền phí cộng với tiền lãi mà họ ước tính là 65,79 triệu USD. Các khiếu nại liên quan đến các hóa đơn hằng tháng được lập từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2024.

Tổng số tiền này tương đương với khoảng 4% tổng sản phẩm quốc nội của Lào.

Đây là lần đầu tiên chi tiết về vụ việc được đưa ra trên truyền thông, theo hãng tin Reuters.

Dự án thủy điện Thác Nam Ou cũng là một phần trong Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc nhằm xây dựng các tuyến giao thông và thương mại trên khắp châu Á và xa hơn nữa.

Các nhà phê bình phương Tây cho biết các khoản đầu tư đáng kể của Trung Quốc vào các quốc gia đang phải vật lộn để trả nợ đã giúp Bắc Kinh giành được lợi thế chiến lược, nhưng Trung Quốc lại bác bỏ điều này.

Trong một bài phân tích xuất bản vào tháng 4/2024, Viện Lowy đánh giá Lào đang mắc kẹt trong một cuộc khủng hoảng nợ nghiêm trọng mà chưa có giải pháp nào được đưa ra, đe dọa một thập niên bất ổn kinh tế và xã hội.

Kể từ sau đại dịch Covid-19, Lào đã phải vật lộn với lạm phát và dự trữ ngoại hối cạn kiệt, khi giá trị đồng kíp Lào giảm mạnh trong 5 năm qua.

Quốc gia này cũng phải đối mặt với mức thuế quan 40% của Tổng thống Mỹ Donald Trump (giảm từ 49% so với mức ban đầu), cao nhất trong khối ASEAN.

Cuộc cạnh tranh Mỹ - Trung ngày càng gia tăng và một Trung Quốc ngày càng quyết đoán hơn được cho là đã tạo thêm áp lực buộc Lào phải hướng tới lập trường trung lập, cũng như tăng cường việc dựa vào các quốc gia thành viên ASEAN cũng như các quốc gia tầm trung khác.

Lịch trình công du nước ngoài dày đặc

Các chuyên gia nhận định với BBC rằng kể từ khi ông Tô Lâm lên nắm quyền, chính sách kinh tế không còn là lĩnh vực riêng của thủ tướng, và ngay cả những vấn đề mang tính nghi lễ quan trọng của quốc gia cũng không còn chỉ do chủ tịch nước đảm nhận.

Từ khi lên giữ chức chủ tịch nước hồi tháng 5/2024, và sau đó là tổng bí thư vào tháng 8/2024 tới nay, ông Tô Lâm đã thực hiện một loạt chuyến công du nước ngoài đáng chú ý.

Lần xuất ngoại đầu tiên của ông Tô Lâm trên cương vị chủ tịch nước là chuyến thăm Lào và Campuchia từ ngày 11-13/7/2024.

Chuyến công du diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc gia tăng ảnh hưởng xuống Lào và Campuchia, đồng thời Việt Nam và Campuchia có nhiều bất đồng liên quan đến kênh đào Phù Nam Techo.

Tới ngày 3/8, ông Tô Lâm được bầu giữ chức tổng bí thư thay cho người tiền nhiệm Nguyễn Phú Trọng vừa qua đời, và điểm công du đầu tiên trên cương vị mới là Trung Quốc.

Khác với thường lệ, một chuyến thăm cấp nhà nước thường đòi hỏi hàng tháng trời chuẩn bị, và khác với các bậc tiền nhiệm thường thực hiện chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi nhậm chức từ 4-9 tháng, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đã bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước đến Trung Quốc chỉ hai tuần sau khi nhậm chức.

Trong chuyến thăm ba ngày tới Trung Quốc (18-20/8/2024), ông Tô Lâm đã có một lịch trình nghị sự dày đặc, với các nội dung về hợp tác chính trị, kinh tế và giải quyết bất đồng trên Biển Đông.

Chuyến thăm của ông Tô Lâm diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang chuẩn bị cho Đại hội 14, còn Trung Quốc vừa tổ chức xong Hội nghị Trung ương 3 khóa 20.

Một số tờ báo quốc tế nhận định chuyến đi của ông Lâm nhằm trấn an Trung Quốc rằng mối quan hệ giữa hai nước sẽ "không chệch hướng" sau khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng qua đời.

Nguồn hình ảnh,Getty Images

Chụp lại hình ảnh,Ông Tô Lâm gặp Tổng thống Mỹ khi đó là ông Joe Biden vào tháng 9/2024

Chỉ một tháng sau khi thăm Trung Quốc, ông Tô Lâm có chuyến công tác đến Mỹ, với trọng tâm là tham dự các phiên họp cấp cao tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, và thăm Cuba từ ngày 21 đến 27/9/2024.

Cũng trong dịp này, ông Tô Lâm đã có cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Joe Biden tại New York, bên lề Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

Đáng chú ý, bên lề kỳ họp Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc, ông Tô Lâm gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào ngày 24/9/2024.

Đó là một cộc mốc quan trọng khi lần đầu tiên lãnh đạo cấp cao nhất của Việt Nam và Ukraine gặp mặt trực tiếp, theo Đại sứ quán Ukraine tại Việt Nam.

Từ ngày 30/9 đến 7/10/2024, ông Tô Lâm đã có chuyến thăm cấp nhà nước tới Mông Cổ, Ireland, tham dự Hội nghị cấp cao Pháp ngữ lần thứ 19 và thăm chính thức Pháp.

Chuyến thăm cấp nhà nước đến Mông Cổ diễn ra đúng vào dịp kỷ niệm 70 năm hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao.

Với Ireland, đây là chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên kể từ khi hai bên thiết lập quan hệ ngoại giao.

Tới ngày 7/10/2024, ông Tô Lâm có chuyến thăm Pháp, hội đàm với Tổng thống Emmanuel Macron tại Điện Élysée, tuyên bố nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Chuyến thăm cuối cùng của ông Tô Lâm trong năm ngoái là đến Malaysia vào ngày 21/11/2024. Dịp này, hai nước đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Sang năm 2025, Indonesia là quốc gia đầu tiên mà ông Tô Lâm đến công du cùng phái đoàn cấp cao. Chuyến thăm diễn ra vào dịp kỷ niệm 70 năm quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Indonesia, quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam vào năm 1955.

Tiếp sau chuyến thăm cấp nhà nước tới Indonesia và thăm chính thức Ban Thư ký ASEAN, từ ngày 11 đến 13/3/2025, ông Tô Lâm và Phu nhân Ngô Phương Ly đến thăm chính thức Singapore theo lời mời của Thủ tướng Lawrence Wong.

Tại các cuộc tiếp xúc, hai bên đã quyết định nâng cấp quan hệ Việt Nam - Singapore lên Đối tác Chiến lược toàn diện.

Tới tháng Năm, Tổng Bí thư Tô Lâm đã có chuyến công tác kéo dài từ ngày 5 đến 12/5 đến Nga và các nước Liên Xô cũ theo trình tự gồm: thăm cấp nhà nước Kazakhstan, thăm cấp nhà nước Azerbaijan, thăm chính thức Liên bang Nga, dự Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng tại Moscow và thăm cấp nhà nước Belarus.

Bình luận với BBC vào thời điểm đó, Giáo sư Carl Thayer, nhà quan sát Việt Nam lâu năm, cho rằng Lễ kỷ niệm ''80 năm Ngày Chiến thắng trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại'' đã tạo cơ hội ngoại giao cho ông Tô Lâm thăm Nga, và người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đang thể hiện sự đoàn kết trong quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa hai quốc gia.

Từ ngày 10 đến 13/8/2025, ông Tô Lâm thăm Hàn Quốc. Vào thời điểm đó, nhiều tờ báo Hàn Quốc dẫn nguồn tin trong ngành cho biết Hanwha Aerospace, một công ty quốc phòng lớn của Hàn Quốc, đã ký thỏa thuận xuất khẩu pháo tự hành K9 Thunder sang Việt Nam. Lịch bàn giao dự kiến vào cuối năm 2025.

Không lâu sau chuyến thăm Hàn Quốc, ông Tô Lâm đã đến thăm Triều Tiên vào tháng 10/2025, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo chủ chốt Việt Nam tới quốc gia khép kín này trong gần 20 năm.

Trong chuyến thăm, người đứng đầu Đảng Cộng sản Việt Nam đã dự lễ duyệt binh kỷ niệm 80 năm thành lập Đảng Lao động Triều Tiên, chứng kiến lễ ký kết một số văn kiện hợp tác giữa Việt Nam và Triều Tiên trên các lĩnh vực ngoại giao, quốc phòng, y tế, thương mại.

Cũng trong tháng 10/2025, ông Tô Lâm đã thăm chính thức Phần Lan từ ngày 20-22/10, Bulgaria từ 22-24/10, hai thành viên NATO.

Gần đây nhất, ông Tô Lâm và phu nhân đã thăm chính thức Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland ngày 28-30/10. Dịp này, hai nước đã nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Nguồn hình ảnh,Getty Images

Chụp lại hình ảnh,Tổng Bí thư Tô Lâm gặp Thủ tướng Anh Keir Starmer ngày 29/10/2025

Việt Nam giai đoạn trước khi ông Tô Lâm làm tổng bí thư mới chỉ có 7 đối tác chiến lược toàn diện, cấp độ cao nhất trong hệ thống đối ngoại của Việt Nam.

Với việc nâng cấp quan hệ với Vương quốc Anh, Việt Nam đã có 14 đối tác chiến lược toàn diện, tức cao hơn gấp đôi so với thời điểm ông Tô Lâm nhậm chức tổng bí thư.

Trong số 7 quốc gia đối tác chiến lược toàn diện mới được bổ sung, có 1 đối tác nâng cấp quan hệ trong chuyến công du của ông Tô Lâm trên cương vị chủ tịch nước (Pháp) và 4 đối tác ký kết khi ông công du trên cương vị tổng bí thư (Malaysia, Indonesia, Singapore và Anh).

Hai đối tác còn lại là New Zealand và Thái Lan là từ các chuyến thăm của các thủ tướng các quốc gia này đến Việt Nam, và dưới sự chứng kiến của người đứng đầu chính phủ Phạm Minh Chính.

Điều này cho thấy ông Tô Lâm, trong vai trò đứng đầu Đảng Cộng sản, đã thực hiện nhiều chức năng nhà nước trên bình diện quốc tế hơn những người tiền nhiệm.

Điều này cũng cho thấy những thay đổi trong cách nhìn nhận của quốc tế, đặc biệt là phương Tây, đối với tính chính danh của Đảng Cộng sản Việt Nam và người đứng đầu đảng này.

Ông Tô Lâm thăm Lào: có gì đáng chú ý? - BBC News Tiếng Việt