30-04-1975: Tổng thống Dương Văn Minh nói 'Theo Tây, Mỹ mãi chưa đủ sao giờ lại theo Tàu?'

Con số 30 mang nhiều ý nghĩa trong tâm tư người Việt. Ngày "Ba mươi" theo lịch chị Hằng là ngày "Tất niên", ngày cuối cùng của năm cũ. Hổ được gọi là " Ông ba mươi ". 

Thời khắc chuyển đổi và nỗi kinh hoàng gói chung trong một con số. Lịch sử 45 năm trước cũng dành cho Sài Gòn một thời của Việt Nam Cộng Hòa con số định mệnh.

 Bản quyền hình ảnhSPIELGELImage captionPhóng sự của Börries Gallasch và Terzani tại Sài Gòn tháng Tư 1975. (Spielgel số 21/1975)

Tiziano Terzani, phóng viên Italia làm cho tờ "Spiegel" -Tấm Gương của CHLB Đức, là một trong những phóng viên nước ngoài hiếm hoi chứng kiến ngày Tất niên king hoàng cuối cùng ấy của VNCH.

Lẽ ra ông không có được may mắn ấy.Tiziano Terzani nằm trong danh sách đen những phóng viên "persona non grata" ( không được hoan nghênh) và sắp phải rời khỏi VNCH vì câu chữ không hợp tai chính quyền của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu. Nhưng may cho ông là khi Tổng thống Thiệu di tản, các cấp dưới đã đốt mất cả danh sách đó. Terzani thoát khỏi trừng phạt vì tội hay làm Tổng thống Thiệu lúng túng.

Terzani đặt những con số lên bàn cân so sánh rằng, ngân quỹ quốc phòng của CHLB Đức chỉ bằng một nửa so với VNCH , không quân Nam VN có phi đội 1800 máy bay siêu thanh hiện đại nhất thế giới, Tây Đức cũng chưa có chiến đấu cơ phản lực đời cuối F5E. Những chiếc máy bay đắt giá đó trong công đoạn lắp ráp cuối cùng ở sân bay Biên Hoà được trưng lên ảnh trên mặt báo " Spiegel.

Mà vừa trước đó tổng thống Thiệu mới dứt lời: " Nếu người Mỹ không viện trợ, thì không phải một ngày, một tháng hay một năm mà chỉ sau ba giờ chúng tôi sẽ rời khỏi Sài Gòn." Phóng sự của Terzani nêu nghi vấn về phát biểu đó.

Câu nói làm người ta liên tưởng tới hình ảnh một cậu bé hay hờn dỗi hơn là một nguyên thủ quốc gia.

Những giờ khắc cuối cùng

Định mệnh đã trao cho Terzani cơ hội trở thành người nước ngoài cuối cùng phỏng vấn Tổng thống VNCH Dương Văn Minh, và “trợ giúp” ghi âm lời tuyên bố đầu hàng của ông để phát trên Đài phát thanh Sài Gòn trong ngày 30/4/1975.

Nhưng trước khi Sài Gòn sụp đổ, liệu tờ báo ông viết đã góp phần đẩy nhanh quá trình ấy?

Đang nước sôi, lửa bỏng, "Der Spiegel" lại không đồng giọng với Việt Nam Cộng hòa. Bài phỏng vấn u ám với Henry Kissinger sau khi Mỹ rút khỏi Campuchia, đặc biệt phóng sự dài đến 10 trang của John Hersey - người từng được giải Putlitzer với tiêu đề khiêu khích: " Họ làm chính trị ở đây (chỉ Nhà Trắng) vào lúc nào?"

Hersey thuật lại một tuần làm việc nhởn nhơ của tổng thống Gerald Ford, bồi thêm vào sự bấn loạn đang lan rộng trong các cấp chỉ huy của Sài Gòn.

Ngày 30/4, Terzani có mặt tại Dinh Độc Lập, trở thành một trong những nhân chứng hiếm hoi tận mắt chứng kiến giờ phút hấp hối của Sài Gòn.

Phóng viên của tờ Spiegel viết:

"Binh lính Nam VN phía trước Dinh Tổng thống Sài Gòn đã rời khỏi những rào cản bảo vệ. Tiếng đạn pháo, bom nổ không xa, đường phố hoàn toàn vắng lặng. Đó là ngày 30/4 khoảng 11 giờ.

Trước thềm Dinh, phó Tổng thống Nguyễn Văn Huyền trèo ra khỏi xe của ông và nói với tôi rằng, Tổng thống Dương Văn Minh hiện có mặt trong Dinh, đang đợi thông báo của Mặt trận Giải phóng. Binh lính bảo vệ Dinh không một lần nào chào người quyền lực thứ hai của chế độ khi ông vượt qua rào cản. Ở đây la liệt súng máy, mũ sắt, lựu đạn thậm chí một khẩu bazooka. Tất cả ném chồng chất.

"Ở tầng thứ nhất tôi gặp Hà Huy Dinh, một luật sư Sài Gòn. Với chòm râu và bộ quần áo truyền thống mầu đen Dinh đến Dinh Tổng thống để xem có chuyện gì xảy ra.

Trong lúc chúng tôi túm tụm không biết làm gì và chờ đợi thì cánh cửa phía bên trái mở ra và tướng Minh bước ra với đoàn tuỳ tùng khoảng 10 người. Họ vừa rời khỏi bunker trú ẩn và lên Văn phòng Tổng thống nằm ở tầng hai. ông Minh nói với tôi:

"Tốt, nếu anh có mặt tại đây. Anh sẽ là nhân chứng khi tôi chuyển giao quyền lực cho những người xứng đáng hơn tôi."

Thủ tướng Vũ Văn Mẫu hiện diện bên cạnh ông. Đột nhiên những tràng tiếng nổ rất đanh của súng đại liên xé rách không khí, tiếng lựu đạn và súng ngắn ầm ầm vang lên làm tất cả nhào đi tìm chỗ nấp. Tôi núp sau một cột bê tông và hoảng sợ nghĩ rằng mình có thể sẽ thuộc vào phóng viên từ Đức cuối cùng nhận lãnh cái chết của cuộc chiến này. Không ai biết chuyện gì xảy ra: Một cuộc đảo chính nhằm lật Minh hay lính bảo vệ muốn giết Tổng thống.

Ba chiếc xe tăng T-54 do Liên Xô chế tạo với những lá cờ lớn của Mặt trận Giải phóng tiến vào. Chiếc đầu tiên húc vào hàng rào dinh, húc đổ chúng và rất đơn giản cán lên trên. Rất nhiều xe lao theo. Bỗng chốc khoảng 20 xe bọc thép, xe tăng tràn ngập thảm cỏ của Dinh Tổng thống và đồng loạt bắn chỉ thiên bằng tất cả các cỡ súng.Bên lề thảm cỏ, một nhóm nhỏ binh lính cảnh vệ tụm lại và giơ tay hàng. Một lúc sau những người chiến thắng ra lệnh cho họ ngồi xuống và họ tuân theo. Hình ảnh của sự bất lực."

Vẫn theo lời kể của nhà báo thì Dinh Tổng thống lúc này tràn ngập bộ đội Bắc Việt.

"Khói thuốc súng tràn đầy cầu thang. "Tướng Minh đứng bên trái đối diện một sĩ quan có vẻ ngoài hung tợn. Đó là đại uý Phạm Xuân Thệ. Cầm trong tay khẩu súng lục Nga K-55, anh ta nôn nóng nói với tướng Minh:

"Ông Minh, chúng tôi muốn ông không chần chừ cùng chúng tôi ra Đài Phát thanh và tuyên bố lập tức đầu hàng vô điều kiện để tránh đổ máu thêm một cách vô ích."

"Tướng Minh vẻ mặt buồn bã, kiềm chế không muốn rời Dinh lúc này. Không ai biết người Sài Gòn sẽ phản ứng như thế nào vào những giờ tới, có thể có bạo loạn hoặc bất ổn. Vì vậy ông Minh đề nghị rằng, ông sẽ thu thanh lời tuyên bố vào băng ghi âm và chuyển giao cho Đài Phát thanh. Sau khi hai bên trao đổi ngắn gọn, đại uý Thệ đồng ý."

Nhưng ý tưởng đó lập tức bị dẹp qua một bên vì trong dinh không có máy móc thích hợp. Cũng giống như mọi nơi trong thành phố, nhân viên bỏ trốn mang đi tất cả những gì họ có thể cuỗm, trừ những thứ gì không thể khuân hoặc gắn quá chặt.Vừa lúc đó chính uỷ Bùi Văn Tùng đến. Tướng Minh, thủ tướng Mẫu và những chính trị gia khác xuống phòng Hội Nghị ở tầng dưới để làm một cuộc họp báo ngắn. Sau đó ba chính trị gia hàng đầu cùng đại uý Thệ vội vã rời phòng họp đi ra vườn kéo theo nhiều phóng viên.

"Bên ngoài có hai chiếc Jeeps. Hai ông Minh và Mẫu lên một xe. Tôi cùng với ông Dinh được phép đi cùng xe với Chính uỷ Tùng. Được một đoạn ngắn hai xe nối đuôi nhau dừng lại trên đường Nguyễn Bỉnh Khiêm, phía trước mặt tiền một tòa nhà của Đài Phát thanh. Ở đây chúng tôi lên phòng ghi âm bé tí xíu rộng khoảng 20 m vuông.Trong lúc đứng đợi, một nhân viên của Đài giật chân dung Thiệu trên tường, ném qua cửa sổ xuống sân.

Chẳng ai biết phải làm gì. Thủ tướng Mẫu lau mồ hôi, phe phẩy quạt. Ông như người duy nhất trong hoàn cảnh này là người thắng cuộc. Trông ông vui vẻ hơn cả tướng Minh. Minh cùng viên Chính ủy ngồi trên một cái ghế duy nhất. Tôi ngồi giữa trên cái bàn uống trà nhỏ.Trước mặt là viên đại uý lăm lăm khẩu súng lục trên tay như sẵn sàng bắt, khống chế ai.

Không khí căng thẳng tan vỡ thay thế bằng tràng vỗ tay khi đại uý Thệ thay đổi thái độ, vui vẻ nói: "Anh Minh, anh yên tâm ! Chúng tôi chiến đấu cho dân tộc, vì vậy chúng tôi buộc phải đánh bại những kẻ can tâm bán nước. Nhưng bây giờ chúng tôi đã vào đây, không ai làm gì anh đâu và cũng không ai sẽ bắt tội anh."

Những tâm sự cuối cùng của Đại tướng Dương Văn Minh

Terziani kể tiếp:

“Khoảng 10 phút đồng hồ không có chuyện gì xảy ra. Tôi tận dụng cơ hội hỏi "Big Minh" vài câu, xoáy vào chủ đề được mọi người quan tâm sau khi Minh nhận chức từ tay Tổng thống Trần Văn Hương:

- Tại sao ngay sau khi nhận chức ông không yêu cầu người Mỹ rời khỏi Việt Nam mà chần chừ đến một ngày, khi áp lực của quân Bắc Việt đã đè nặng lên Sài Gòn?

Một tối hậu thư như vậy cần có hiệu lực trong vòng 24 tiếng đồng hồ. Chúng tôi biết rằng người Mỹ không thể làm được điều đó với thời gian như vậy. Mặt khác không kém phần quan trọng là, ngay cả khi tất cả người Mỹ sau thời hạn Tối hậu thư rời khỏi Việt Nam, chính phủ Mỹ cũng vẫn có thể gửi quân đội vào dưới cái gọi là bảo vệ kiều dân của họ. Điều đó dẫn đến hậu quả tàn phá miền Nam và mang lại tổn thất đến mạng sống của hàng ngàn người. Đó là nguyên cớ tôi không ép buộc người Mỹ rút ra trong vòng 24 giờ.

- Tại sao ông không sử dụng vũ lực để giành chính quyền từ tay Thiệu sớm hơn để có thời gian thương lượng với Mặt trận giải phóng?

Tướng lĩnh quân đội ủng hộ Thiệu, ngay cả khi ông ta thoái vị và ông Hương lên nắm hành pháp. Tôi đã làm tất cả khả năng của mình. Tuy nhiên quân đội không muốn."

Thêm một câu hỏi cho Thủ tướng Mẫu, người được coi là đồng sáng lập lực lượng thứ ba, lực lượng cách đây một tuần được coi là điều kiện không thể loại trừ trong một chính phủ liên hiệp.

- Còn những cơ hội tương lai nào sẽ trao cho lực lượng thứ ba với hiện tình chính trị đã thay đổi như hiện tại?

Hiện nay không còn lực lượng thứ nhất, chúng tôi không còn cần lực lượng thứ ba, ông Mẫu đáp.

Họ nghĩ tôi đến từ CHDC Đức (DDR)

Chính ủy Tùng loay hoay thảo lời tuyên bố cho Minh với một tờ giấy mầu xanh. Anh ta nghĩ đi, nghĩ lại, gạch chữ này, thay chữ khác. Khuôn mặt không để lộ thái độ. Người đàn ông đã chiến đấu 30 năm cho việc giải phóng đất nước lại không biết viết thế nào những từ ngữ cho một tuyên bố đầu hàng.Một vài người lính bộ đội nói với tôi bằng tiếng Nga, một vài người nói về chủ nghĩa Mác-xít. Tất cả đều nghĩ rằng một nhà báo hiện hữu trong khung cảnh này chỉ có thể đến từ Cộng hoà Dân chủ Đức. Được giải thích, họ trở nên nghi ngờ và nhưng không phải không có thiện cảm.

Chính uỷ Tùng muốn tướng Minh đọc qua những lời thảo trước khi ghi âm. Song không tìm thấy một chiếc máy ghi âm nào trong Đài Phát thanh.Toà nhà cũng vừa trải qua những trận hôi của. Chỉ còn chiếc máy ghi âm nhỏ của báo Spiegel. Không ai đứng ra tình nguyện sử dụng chiếc máy, phóng viên Spiegel lại phải đảm nhận vai trò tiếp tân trong lễ Tuyên bố Đầu hàng của Miền Nam Việt Nam.Việc thu âm tiến hành đến ba lần. Lần thứ nhất Minh không đọc tiếp khi đến dòng chữ " ôi Dương Văn Minh, tổng thống Chính quyền Sài Gòn ...". Ông chỉ muốn giản lược là " Tướng Minh ". Ông không muốn nhắc đến chức vị Tổng thống mới tiếp nhận được hai ngày. Cuối cùng mọi người nhất trí với với lời văn:

"Tôi, tướng Dương Văn Minh ra lệnh cho tất cả binh sĩ hạ vũ khí đầu hàng ..."

Tuy nhiên ông phải đọc lại một lần nữa vì nhiều đoạn ông không hiểu được những chữ viết tay của Chính uỷ Tùng.Cuối cùng cũng đâu vào đấy, chúng tôi đi sang phòng phát âm ở trong một toà nhà khác. Tôi điều chỉnh micro và bật máy. Tướng Minh ngồi ở phía trái. Những người còn lại ngồi dựa vào tường.Sau này tôi mới biết rằng Tuyên bố được phát từ chiếc máy ghi âm của tôi được truyền trực tiếp qua làn sóng của Đài phát thanh."

Những gì chúng ta đa biết sau này là tướng Minh mất tại Mỹ ngày 6/1.2001. Nhưng ít ai ở Việt Nam ngày nay nhắc đến chuyện ông từ chối kế hoạch của tướng Pháp PaulVanuxem (22/7/1904-7/1/1979), rút thủ đô về Cần Thơ và gọi Trung Quốc vào cứu viện.

"Theo Tây, theo Mỹ mãi chưa đủ sao mà bây giờ lại theo Tàu?"

Khắc tinh của chế độ VNCH chắc sẽ có nhiều bình luận thú vị nếu ông còn sống để nói về vị thế của đất nước bây giờ.

Nhà báo Terzani rời Việt Nam sau đó để tiếp tục làm biên tập viên cho Spiegel tại Campuchia. Ông viết về tội ác diệt chủng của Khmer Đỏ tại đây. Sau đó tiếp tục làm phóng sự tại Trung Hoa. Ông làm Bắc Kinh nghẹn thở bằng câu viết : "Tất cả mọi thứ ở đây đều đồ sộ, Vạn Lý Trường thành, tầm cỡ của nó và những thảm kịch khủng khiếp, nạn đói và những vụ thảm sát đều quá lớn, kể cả tâm hồn và nền văn hóa."

Sau đó nhà ông bị lục soát, ông bị bắt, cầm tù tháng 2/1984 ở Trung Quốc, sau một tháng bị nhốt trong trại giam rồi trục xuất với tội danh "phản cách mạng".

Tháng 8/1991, Terzani sang Nga, ở đây ông viết tác phẩm "Buanotte signor Lenin ", ấn hành năm 1992.

Ông mất ở Pistoia (Toscane-Italia) năm 2004 vì bệnh ung thư với tuổi 65.

Bốn mươi lăm năm trước, những chiếc xe tăng miền Bắc đã tiến vào theo đường Thống Nhất với điểm hội tụ là Độc Lập - một cái tên chuyên chở ước vọng của người Việt Nam sau bao nhiêu năm chiến tranh. Tướng Minh đã không mở cửa trước đón người Trung Quốc.

Nhưng những người Trung Hoa láu lỉnh không đi cửa trước biết luồn cửa sau. Họ có mặt với các tập đoàn công nghiệp, cùng rất nhiều công nhân mang sang từ chính quốc hoạt động khắp nơi trên đất Việt Nam, ngay cả ở vùng Tây Nguyên hiểm trở.

Những người cộng sản đã đánh bại VNCH bằng trận mở đầu ở Buôn Ma Thuột nên chắc họ không cần ai dạy về việc bảo vệ chủ quyền lãnh thổ. Song đánh nhau khác với xây dựng và điều này chưa phải là mặt mạnh của họ nếu nhìn lại những năm tháng có được trong hoà bình của Việt Nam sau ngày định mệnh 30/04/1075.

Bài thể hiện quan điểm của nhà báo tự do Phạm Cao Phong từ Paris.

Nguồn : https://www.bbc.com/vietnamese/forum-52411039