Cái giá của khủng hoảng Covid ở Việt Nam

Thành công chống Covid trước đây của Việt Nam đã thất bại do tình trạng không rõ ràng, thiển cận và thiếu vắc-xin nghiêm trọng

Cái giá của khủng hoảng Covid ở Việt Nam

Đặng Thanh Hằng, 27 tuổi, chủ tiệm nail thở dài khi kể lại vận may bất ngờ đảo chiều khi Covid-19 hoành hành ở tại TP.HCM, thành phố lớn nhất Việt Nam.

“Giờ tôi phá sản rồi. Bao nhiêu tiền mẹ con tôi tích góp trong những năm qua đã mất hết”, cô nói.

Hằng, quê ở Cần Thơ, đồng bằng sông Cửu Long, đã dành toàn bộ số tiền tiết kiệm được để mở cửa tiệm. Cô cùng 4 người bạn thuê mặt tiền trên một con đường ở quận 7 vào tháng 4 trước khi đợt covid thứ 4 bùng phát tại Việt Nam vào ngày 27/4.

Việt nam đã ngăn chặn thành công tất cả các đợt bùng phát COVID cho đến thời điểm đó, chỉ với một vài đợt phong toả cục bộ làm gián đoạn hoạt động bình thường một thời gian ngắn trong năm qua.

Tuy nhiên, biến thể Delta đã xâm nhập vào và bắt đầu lan nhanh ở miền nam Việt Nam vào tháng 5.

Ngày 31 tháng 5, tất cả các dịch vụ không thiết yếu đã bị đóng cửa ở Thành phố Hồ Chí Minh, nhưng các biện pháp giãn cách xã hội mới không ngăn chặn được sự lây lan.

Chính phủ đã cấm gần như mọi người dân đi ra khỏi vào ngày 20 tháng 8, và giao cho quân đội giao thực phẩm đến các hộ gia đình.

Theo Bộ Y tế, Việt Nam đã ghi nhận gần 11.500 ca nhiễm Covid-19 mới vào ngày 12/9, nâng tổng số lên 613.375 ca với 12790 trường hợp tử vong.

Trong khi một số hạn chế đã được nới lỏng trong những ngày gần đây, số người chết trung bình hàng ngày trong bảy ngày vẫn ở mức gần 300. Tỉ lệ người chết vì Covid-19 chiếm khoảng 2,5% và cao hơn tỷ lệ tử vong của thế giới là 0,4% do nghèo đói và hệ thống chăm sóc sức khỏe bị quá tải.

Tính đến ngày 11 tháng 9, hơn 27 triệu người trên tổng dân số 98 triệu người được tiêm 1 mũi vắc xin. Với gần 4,7% dân số được tiêm chủng đầy đủ, Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất ở châu Á, nếu không nói là trên toàn thế giới.

Ngày nay, các chủ doanh nghiệp như Hằng không còn có lựa chọn khi nhà nước bắt đầu thừa nhận virus sẽ còn tồn tại Việt Nam.

“Tôi không đủ tiền thuê nữa nên mới trả lại mặt bằng và thuê một phòng trọ nhỏ tạm sống qua ngày”, chị Hằng ước tính thiệt hại khoảng 4.000 USD.

Theo khảo sát của Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân do Nhà nước kết hợp với VnExpress thực hiện từ ngày 12 đến 22/8, gần 70% trong số hơn 21.000 doanh nghiệp được khảo sát đã đóng cửa vĩnh viễn phần lớn là do chuỗi cung ứng bị đứt gãy.

Số doanh nghiệp còn lại cho biết đang phải chật vật để duy trì cho tới tận sang năm nếu tình hình không được cải thiện như nhiều người dự kiến.

Thiếu tướng Vũ Quốc Bình, bác sĩ, nguyên Cục trưởng Cục Quân y Việt Nam cho biết những sơ suất gần đây của cơ quan chức năng đã dẫn đến tình trạng “rối ren”. Sự tự tin quá mức từ thành công ban đầu trong việc ngăn chặn đại dịch đã đã tạo ra sự tự mãn.

“Ban đầu chúng tôi nghĩ mình là số một trong cuộc chiến chốn dịch bệnh, nhưng cuối cùng, Việt Nam hiểu rằng mình đã sai,” ông nói và cho biết thêm rằng cho phép tụ tập đông người trước khi bùng phát dịch bệnh như hiện nay là điều sai lầm.

“Thời điểm đó, Việt Nam có rất ít ca nhiễm trong khi thế giới đang bùng phát dịch lớn dẫn đến tâm lý chủ quan, cho phép tụ tập đông người”, ông nói và cho biết thêm rằng chính phủ không ưu tiên tiêm phòng khi số ca nhiễm còn thấp.

“Thay vì tập trung vào vắc-xin, chúng tôi chủ yếu tập trung vào việc giãn cách xã hội,” ông nói về các kế hoạch dự phòng của nhà nước trước khi dịch bùng phát và nhà nước “nghĩ rằng họ giỏi hơn các nước khác” do chiến thắng được Covid -19 trong năm đầu tiên của đại dịch.

Ngày 28 tháng 8, Việt Nam đã đột ngột đảo ngược chiến lược “zero Covid” trong những thừa nhận rằng “chúng ta không thể kiểm soát dịch hoàn toàn và phải thích ứng và có cách ứng phó phù hợp với tình hình”.

Ba ngày sau, ông Chính nhắc lại cách tiếp cận mới, nói rằng Việt Nam “không thể sử dụng các biện pháp cách ly và phong toả mãi được,” khi đề cập về tác hại sinh kế.

Ông Bình cho rằng trong khi việc giãn cách xã hội vẫn tiếp tục theo một số hình thức thì cách tiếp cận hiện tại là quá triệt để.

Ông nói: “Áp dụng giãn cách xã hội/ cách ly cực đoan ở một số địa phương sẽ có tác động xấu đến nền kinh tế.

Tháng trước, Ngân hàng Thế giới đã giảm mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) dự kiến hàng năm của Việt Nam xuống 4,8%.

Kinh tế Việt Nam đã tăng trưởng với tốc độ mạnh mẽ đến 5,64% trong sáu tháng đầu năm 2016.

Bác sĩ Tuấn Nguyễn, giáo sư y học dự đoán Đại học Công nghệ Sydney, Úc, cho biết tình hình sức khỏe cộng đồng ở Việt Nam không khác gì ở Úc, Úc cũng có số ca bệnh thấp thế giới trước khi xuất hiện biến thể Delta.

Ông nói: “Tôi nghĩ chính phủ [Việt Nam] phải chấp nhận thực tế, và thực tế đó là virus sẽ ở lại với chúng ta mãi mãi, cũng giống như nhiều loại virus khác trong những năm qua.

“Cứ mỗi ca được xác định qua xét nghiệm thì có lẽ còn 6-7 trường hợp chưa xác định được. Vì vậy, số lượng các ca được báo cáo mỗi ngày trên các phương tiện truyền thông không có nhiều ý nghĩa,” ông nói thêm.

Ông Tuấn đồng ý rằng tiêm chủng là chìa khóa để hạn chế sự lây lan của Covid-19, đồng thời nói rằng hệ thống chăm sóc sức khỏe phải được tăng cường với các loại thuốc trị COVID như Remdesivir và Molnupiravir. Theo ông số người chết đột ngột tăng đột biến một phần là do nguồn cung cấp y tế không đủ.

“Khi dịch bùng phát ở đỉnh điểm, tình trạng thiếu giường ICU (cấp cứu hồi sức) giảm mạnh và nguồn cung cấp oxy tại các bệnh viện công. Một số loại thuốc hiệu quả không được dùng rộng rãi tại các bệnh viện, hạn chế khả năng điều trị bệnh nhân nặng”, ông Tuấn nói.

Ông nói thêm: “Với những gì đã xảy ra ngay sau đợt bùng phát dịch mới nhất, có vẻ như chính phủ đã không chuẩn bị tốt cho việc gia tăng số ca Covid-19 như vậy.

Bên cạnh việc tăng cường nguồn cung vắc xin, Thiếu tướng Bình cho biết cả nước cần phải nâng cao năng lực xét nghiệm và tiếp tục với chiến lược “5K” hiện tại.

Ông nói thêm rằng những người bị nhẹ không nhất thiết phải nhập viện vì có thể bị nhiễm trùng bệnh viện và lây chéo.

Nhưng một số biện pháp giãn cách xã hội, chẳng hạn như cấp giấy phép đi đường rõ ràng là phản tác dụng, ông nói.

“Dân phải tập trung chỗ giấy phép đi đường, khi đi đường lại bị dừng xe kiểm tra, làm tăng nguy cơ lây bệnh”, ông nói và cho rằng cần phải ưu tiên tiêm chủng.

Ông Bình nói: “Vắc xin phải được xem là giải pháp ưu tiên hàng đầu, và mọi biện pháp, hình thức giãn cách xã hội là cần thiết, nhưng không phải ưu tiên số một mà là ưu tiên số hai.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới công bố ngày 24/8, GDP của Việt Nam dự kiến sẽ tăng khoảng 4,8% vào năm 2021, mặc dù trước đây Việt Nam đã đạt kết quả kinh tế tốt trong nửa đầu năm nay.

Dự báo này thấp hơn hai phần trăm so với dự báo do Nhóm Ngân hàng Thế giới đưa ra vào tháng 12 năm 2020 do các tác động kinh tế tiêu cực của làn sóng Covid-19 đang diễn ra.

“Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam sẽ vẫn tích cực trong năm nay nhưng sẽ thấp hơn 4%, thay vì 4,7% như dự báo của Ngân hàng Thế giới vì dữ liệu của Ngân hàng Thế giới được thu thập từ trước ngày 20/7, trước khi đợt bùng phát thứ tư của dịch Covid-19, ”ông Lê Đăng Doanh, cố vấn kinh tế cấp cao đã nghỉ hưu của 5 thủ tướng Việt Nam cho biết.

Ông nói thêm: “Nhiều hoạt động sản xuất và xuất khẩu đã bị ảnh hưởng tiêu cực do lệnh cấm vận, và một loạt hoạt động bị hạn chế như vận chuyển và thậm chí mua hàng trong nước.

Đối với Hằng, chủ tiệm nail tại TP.HCM, bất kỳ sự thay đổi nào về chính sách hiện nay đều đã quá muộn. Khi bị nhốt trong căn phòng trọ nhỏ mà cô chuyển đến sau khi đóng cửa tiệm, cô nghĩ về những gì cô sẽ làm khi được phép ra phố lại.

Cô chắc rằng cô sẽ phải từ bỏ cuộc sống ở thành phố và làm lại từ đầu ở Cần Thơ.

“Giờ tôi chỉ còn biết đợi đến khi TP.HCM dỡ bỏ phong tỏa rồi sẽ về quê sinh sống, vì ở đây tôi không biết làm gì”.

“Tôi không muốn dùng từ“ thất bại ”để nói về cách điều hành nền kinh tế, nhưng có thể thấy chúng ta chưa thành công do những tồn tại và yếu kém trong thời gian gần đây”, ông Doanh nói.