Tin tức thế giới ngày Chủ nhật 19 tháng 9 năm 2021

Úc ưu tiên đối tác chiến lược với hai đồng minh truyền thống Mỹ và Anh, chấp nhận mang tiếng « nuốt lời » với Pháp khi hủy hợp đồng đóng 12 tầu ngầm quy ước trị giá 66 tỉ đô la. Paris thất vọng vì quyết định gây tổn hại đến quan hệ trong lúc tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden không ngừng thúc giục đồng minh lập mặt trận chung chống ảnh hưởng của Trung Quốc.

Tin tức thế giới ngày Chủ nhật 19 tháng 9 năm 2021

Điểm quan trọng trong thỏa thuận AUKUS giữa ba nước Úc, Anh, Mỹ là Canberra sẽ được trang bị đội tầu ngầm hạt nhân theo công nghệ Hoa Kỳ mà cho đến giờ Washington mới chỉ chia sẻ với Luân Đôn. Trong buổi họp báo trực tuyến chung ngày 16/09/2021 cùng với đồng nhiệm Anh và tổng thống Mỹ, thủ tướng Scott Morrison tự hào vì thỏa thuận này "phản ánh cấp độ tin tưởng và tình hữu nghị sâu đậm giữa chúng ta (ba nước)".

Thiên vị giữa các đồng minh

Thủ tướng Úc, cũng như bộ trưởng Quốc Phòng Anh Ben Wallace khi trả lời đài Times Radio ngày 16/09, đều biện minh là "chương trình mua tầu ngầm chạy điện và diesel hiện nay có lẽ không mang lại được tầm chiến lược và tiêu chí không phát hiện được là cần thiết cho hiệu quả răn đe của Úc", dù không nêu đích danh Trung Quốc. Thủ tướng Úc cho rằng Paris sẽ có quyết định tương tự với Canberra trong trường hợp cấp bách.

Nhưng phải chăng thỏa thuận đối tác chiến lược ba bên là lý do chính để Úc "nuốt lời" với Pháp ? Theo thông tín viên RFI Grégory Plesse tại Sydney, có rất nhiều bình luận về "hợp đồng thế kỷ" trị giá 66 tỉ đô la giữa Paris và Canberra, như chậm trễ và chi phí phụ trội. Trong khi đó, tập đoàn Naval Group khẳng định đã hoàn tất mọi điều khoản bắt buộc trong hợp đồng, từ giá cả đến thời hạn, cũng như việc sản xuất tại Úc.

Một điều cay đắng khác cho Paris là công trường đóng tầu ngầm theo công nghệ Mỹ sẽ được đặt ở thành phố Adelaide, đúng vị trí dự kiến đóng tầu ngầm quy ước lớp Barracuda của Naval Group.

Thỏa thuận chiến lược mang tính "lịch sử", theo một quan chức Nhà Trắng, sẽ gắn kết Úc, Anh, Mỹ "trong nhiều thế hệ" nhưng lại là cú sốc cho bên thứ tư là Pháp.

Những phát biểu liên tiếp trên truyền thông sáng 16/09 của hai bộ trưởng Ngoại Giao và Quốc Phòng Pháp, có thể cho thấy Paris đã bị bất ngờ, "niềm tin bị phản bội" và "bị nuốt lời". Và "giữa các đồng minh không làm như vậy".

Liệu còn tin được vào đồng minh Mỹ ?

Sẵn sàng ưu tiên một hợp tác trong chiến lược chung bất chấp phải giẫm chân đồng minh, liệu có nên tiếp tục tin vào đồng minh Mỹ, đặc biệt là tổng thống Joe Biden với khẩu hiệu "nước Mỹ trở lại" ? Bộ trưởng Quốc Phòng Pháp Jean-Yves Le Drian không ngần ngại so sánh quyết định của tổng thống Joe Biden không khác gì người tiền nhiệm Donald Trump, "đơn phương, đột ngột và không đoán định được".

Ông Joe Biden huy động đồng minh châu Âu chuyển hướng chiến lược sang Ấn Độ-Thái Bình Dương, khu vực Trung Quốc nổi lên như một mối đe dọa cho hòa bình, ổn định trong khu vực. Cùng với Pháp, Đức cũng điều chiến hạm đến bảo vệ tự do hàng hải. Chỉ cách đây hai tuần, hội nghị 2+2 giữa bộ trưởng Quốc Phòng và Ngoại Giao Pháp - Úc còn dự kiến khả năng lính Pháp đồn trú thường trực ở Úc. Tháng 04/2021, Liên Hiệp Châu Âu cũng thông qua chiến lược chung về Ấn Độ-Thái Bình Dương do lo ngại những căng thẳng địa chính trị "tác động trực tiếp đến các lợi ích của Liên Hiệp Châu Âu".

Báo Pháp Le Figaro nhận định, với thỏa thuận ba bên AUKUS, Pháp và rộng hơn là Liên Hiệp Châu Âu, dường như đã bị gạt khỏi khu vực trọng điểm của thế kỷ 21. Bộ trưởng Quân Lực Florence Parly cay đắng cho rằng Pháp giờ phải "minh mẫn hơn về cách Hoa Kỳ đánh giá các đồng minh và đối tác". Còn thông cáo của bộ Ngoại Giao Pháp nhấn mạnh đến "sự thiếu liên kết" và mâu thuẫn trong chiến lược Ấn Độ-Thái Bình Dương của Mỹ. Washington kêu gọi đoàn kết những lại sẵn sàng "gạt một đồng minh và một đối tác châu Âu như Pháp khỏi đối tác chiến lược với Úc, vào lúc chúng ta đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có trong vùng Ấn Độ-Thái Bình Dương".

Số ca nhiễm ở NSW giảm và nhiều giới hạn sẽ được nới lỏng từ thứ Hai

Một số hạn chế ở Sydney sẽ được nới lỏng từ thứ Hai tuần sau như một dấu hiệu khuyến khích người dân chuẩn bị tinh thần cho ngày tiểu bang mở cửa.

Bác sĩ hàng đầu của NSW, Dr Jeremy McAnulty cho biết có thể tiểu bang đã vượt qua đỉnh của Covid.

Trong 24 giờ qua, tiểu bang nghi nhận 1083 ca nhiễm mới và 13 tử vong bao gồm chính người đàn ông và 4 phụ nữ.

Với tỉ lệ chích ngừa tăng và số ca nhiễm giảm, chính phủ NSW nới lỏng nhiều hạn chế.

Kể từ thứ Hai tiểu bang NSW sẽ nới lỏng những hạn chế sau đây ở 12 vùng đang là điểm nóng:

Không giới hạn thời gian tập thể dục và giải trí ngoài trời

Cho phép 5 người đã chính ngừa xong được tập trung ngoài trời miễn là những người này ở cùng vùng LGA và trong phạm vi 5km từ nhà;

Được quyền đi Shopping, tập thể dục và giải trí ngoài trời trong phạm vi 5km từ nhà hay trong phạm vi LGA;

Đám cưới được quyền có 11 người khách

Những người đang độc thân được quyền có bạn trong thành phố lớn Sydney (trước đây phải sống trong phạm vi 5km).

Những hội đồng thành phố được nới lỏng bao gồm: Bayside, Blacktown, Burwood, Campbelltown, Canterbury-Bankstown, Cumberland, Fairfield, Georges River, Liverpool, Parramatta, Strathfield, và mộ số vùng của Penrith.

Kể từ thứ Hai 27 tháng 9, tất cả các hồ bơi trên toàn NSW được mở cửa lại nếu như cộng đồng thành phố có chương trình an toàn được Bộ Y tế NSW chấp thuận.

Trong số 13 tử vong, một người tuổi 40s, hai người tuổi 50s, hai người tuổi 60s, năm người tuổi 70s và ba người tuổi 80s.

Trong số ngày có năm người ở miền tây Sydney, hai người ở tây nam Sydney, hai người ở Northern Sydney, hai người ở trung tâm thành phố Sydney, một người ở nam Sydney và một người ở Dubbo.

Trong số 13 tử vong, có 9 người chưa chích ngừa, 2 người đã chích một liều và 2 người đã chích hai liều. Hai người chích xong hai liều – một cụ ông 80s và một phụ nữ 70s – đều có sẵn những bệnh khác.

Mặc dầu số ca nhiễm giảm nhưng bà Thủ hiến Gladys Berejiklian cảnh báo còn quá sớm để ăn mừng.

Đến hôm nay NSW có 81.9% dân số đã chích xong một liều và 51.9% đã chích xong hai liều.

Kể từ thứ Hai tất cả các vùng trong thành phố Sydney sẽ có những tự do và hạn chế giống hệt nhau.

Mỹ nói vụ không kích ở Kabul giết chết 10 thường dân là ‘sai lầm bi thảm’

Một cuộc không kích bằng máy bay không người lái ở Kabul vào tháng trước đã giết chết 10 thường dân, trong đó có bảy em nhỏ, quân đội Mỹ cho biết ngày thứ Sáu, và tạ lỗi về điều mà họ gọi là “sai lầm bi thảm.”

Lầu Năm Góc trước đây nói rằng cuộc không kích ngày 29 tháng 8 nhắm vào một kẻ đánh bom tự sát Nhà nước Hồi giáo đề ra mối đe dọa sắp xảy tới cho binh sĩ do Mỹ dẫn đầu tại sân bay khi họ hoàn thành các công đoạn cuối cùng của quá trình triệt thoái khỏi Afghanistan.

Ngay cả khi các báo cáo về thương vong thường dân xuất hiện, vị tướng hàng đầu của Mỹ đã mô tả cuộc tấn công là “đúng đắn.”

Người đứng đầu Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ, Tướng Frank McKenzie, nói vào thời điểm đó, ông tin rằng nó đã ngăn chặn được mối đe dọa sắp xảy tới cho các lực lượng tại sân bay.

“Cuộc điều tra của chúng tôi giờ kết luận rằng cuộc không kích là một sai lầm bi thảm,” ông McKenzie nói với các phóng viên.

Ông nói giờ ông tin rằng những người bị sát hại có phần chắc không phải là thành viên của tổ chức Nhà nước Hồi giáo địa phương, ISIS-Khorasan, hay là mối đe dọa đối với quân đội Mỹ. Lầu Năm Góc đang xem xét các khoản bồi thường, ông McKenzie nói.

Việc sát hại thường dân, trong một cuộc không kích bằng drone điều động từ bên ngoài Afghanistan, đã khơi ra những nghi vấn về tương lai của các cuộc không kích chống khủng bố của Mỹ ở nước này, nơi mà việc thu thập thông tin tình báo đã bị cắt đứt kể từ khi binh sĩ rút quân vào tháng trước.

Việc xác nhận thường dân thiệt mạng càng tạo thêm động lực cho những người chỉ trích việc Mỹ triệt thoát binh sĩ và di tản các đồng minh Afghanistan trong hỗn loạn, vốn đã tạo ra cuộc khủng hoảng lớn nhất cho chính quyền Biden.

Trong một phát biểu, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin nói cuộc không kích bằng drone đã giết chết ông Ahmadi làm việc cho tổ chức phi lợi nhuận có tên Dinh dưỡng và Giáo dục Quốc tế.

“Giờ chúng tôi biết rằng không có mối liên hệ nào giữa ông Ahmadi và ISIS-Khorasan, rằng các hoạt động của ông vào ngày hôm đó là hoàn toàn vô hại và không hề liên quan đến mối đe dọa sắp xảy tới mà chúng tôi đã tin là chúng tôi phải đối mặt,” ông Austin nói trong phát biểu.

“Chúng tôi tạ lỗi, và chúng tôi sẽ cố gắng rút kinh nghiệm từ sai lầm khủng khiếp này.”

Covid-19: Việt Nam phê duyệt vac-xin Abdala của Cuba, giải ngân mua 20 triệu liều Pfizer của Mỹ

Việt Nam đã phê duyệt vac-xin Abdala của Cuba để sử dụng chống biến thể mới của virus corona. Chính phủ Việt Nam đã loan báo tin trên ngày hôm qua 18/09/2021, trong bối cảnh đất nước đang phải chống chọi với đợt bùng phát dịch bệnh tồi tệ nhất.

Theo hãng tin Anh Reuters, Abdala trở thành vac-xin ngừa Covid-19 thứ tám được chấp thuận sử dụng tại Việt Nam, một trong những quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp nhất trong khu vực, với vỏn vẹn 6,3% trong số 98 triệu dân được tiêm ít nhất hai mũi. Thông báo được đưa ra vài giờ sau khi chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc rời Hà Nội thăm chính thức Cuba.

Trong một thông cáo, chính phủ Việt Nam cho biết là vac-xin Abdala đã được bộ Y Tế phê duyệt, dựa trên nhu cầu cấp thiết của đất nước. Vào tháng Tám, Việt Nam cho biết là Cuba sẽ cung cấp một số lượng lớn vac-xin Abdala cho Việt Nam và chuyển giao công nghệ sản xuất vào cuối năm nay.

Vào tháng 07/2021, Việt Nam kêu gọi Hoa Kỳ chấm dứt "chính sách thù địch" đối với Cuba và dỡ bỏ lệnh cấm vận thương mại lâu nay sau các cuộc biểu tình chống chính phủ hiếm hoi trên đảo này.

Việt Nam giải ngân mua thêm 20 triệu liều vac-xin Pfizer

Cũng trong lãnh vực vac-xin, phó thủ tướng Việt Nam Lê Minh Khải hôm 17/09 đã phê duyệt việc giải ngân hơn 115 triệu đô la để mua gần 20 triệu liều vac-xin Covid-19 BNT162 của hãng Pfizer.

Số tiền này được lấy từ Quỹ vac-xin phòng chống Covid-19 quốc gia, cho đến nay đã có khoảng 378 triệu đô la quyên góp.

Về tình hình dịch bệnh, theo thống kê của bộ Y Tế Việt Nam, tính đến sáng 19/09, Việt Nam đã ghi nhận hơn 677 ngàn ca nhiễm, sau hơn 9.000 ca mới vào hôm qua. Số ca tử vong cũng vẫn ở mức cao, với tổng số người chết từ đầu dịch đến sáng nay lên đến 16.857 người.

Tình hình dịch bệnh nhìn chung có dấu hiệu bớt căng thẳng đôi chút. Trong bối cảnh đó, chính quyền thành phố Hồ Chí Minh sẽ cho phép các công trình xây dựng hoạt động trở lại kể từ đầu tháng 10 tới đây, tại một số khu vực có nguy cơ lây nhiễm thấp.

Khủng hoảng tàu ngầm: Paris tiếp tục tố cáo các hành vi “dối trá”

Pháp vẫn chưa nguôi cơn giận sau vụ hợp đồng tàu ngầm bị Úc đơn phương hủy bỏ. Vào hôm qua, 18/09/2021, ngoại trưởng Pháp Jean-Yves Le Drian đã nhắc đến một “cuộc khủng hoảng nghiêm trọng”, đồng thời lên án điều mà ông gọi là sự dối trá và bất tín, cũng như thái độ “khinh thường” từ phía các đồng minh của Pháp.

Trên đài truyền hình Pháp France 2, ngoại trưởng Le Drian đã giải thích việc triệu hồi các đại sứ Pháp tại Canberra và Washington bằng sự kiện “một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong chúng ta”, tức là giữa Pháp và các đồng minh.

Đối với ngoại trưởng Pháp, biện pháp triệu hồi đại sứ, lần đầu tiên trong lịch sử quan hệ giữa Paris và Washington, “có tính biểu tượng rất cao”. Theo ông, đã có những hành vi “dối trá, lá mặt lá trái, phá vỡ nghiêm trọng lòng tin, khinh thường” cho nên mọi thứ đều không ổn.

Do vậy, theo ông Le Drian, nước Pháp đã triệu hồi các đại sứ của mình tại Úc và Mỹ “để hiểu rõ thêm vấn đề và cho các đối tác cũ của chúng ta thấy rằng chúng ta rất bất bình, rằng thực sự có một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng giữa chúng ta".

Năm 2016, Pháp đã ký một hợp đồng trị giá 90 tỷ đô la Úc (tương đương với 56 tỷ euro), để cung cấp cho Úc 12 tàu ngầm với động cơ diesel. Văn kiện này thường được mệnh danh là "hợp đồng thế kỷ" do quy mô và phạm vi chiến lược của nó.

Ngoại trưởng Pháp cũng cho rằng cuộc khủng hoảng sẽ ảnh hưởng nặng nề đến việc định hình khái niệm chiến lược mới của NATO. Tuy nhiên ông không nói gì về khả năng Pháp ra khỏi liên minh Bắc Đại Tây Dương, chỉ xác định rằng “Châu Âu phải tự trang bị cho mình một la bàn chiến lược độc lập và điều này sẽ thuộc trách nhiệm của Pháp trong nửa đầu năm 2022”, nhắc đến nhiệm kỳ chủ tịch Liên Hiệp Châu Âu của Pháp vào ngày 01/01/2022.

Ông Le Drian cũng có những lời lẽ gay gắt với Washington, mà Paris cho là đã ép Canberra hủy hợp đồng với Pháp. Ngày 18/09, ngoại trưởng Pháp không ngần ngại đánh giá rằng phương pháp hành động của tổng thống Biden “rất giống cách làm của ông Trump, nhưng không kèm theo tin nhắn Twitter”.

‘Ảm đạm’: Taliban chỉ cho nam giới quay lại trường trung học

Một giáo viên đang làm việc trong một lớp học ở Afghanistan

Taliban chưa cho phép nữ sinh quay lại các trường trung học ở Afghanistan, sau khi ra lệnh chỉ cho học sinh nam và giáo viên nam đến lớp.

Một tuyên bố từ nhóm Hồi giáo nói rằng các lớp học trung học sẽ tiếp tục, nhưng không đề cập đến trẻ em gái hoặc phụ nữ.

Một nữ sinh Afghanistan nói với BBC: "Mọi thứ rất đen tối."

Bất chấp những lời hứa của Taliban, đây là dấu hiệu mới nhất Afghanistan đang quay trở lại chế độ cai trị khắc nghiệt của những năm 1990.

Một tuyên bố được đưa ra trước khi các trường học ở Afghanistan mở cửa trở lại vào thứ Bảy cho biết: "Tất cả giáo viên và học sinh nam nên theo học tại các cơ sở giáo dục."

Các trường trung học thường dành cho học sinh trong độ tuổi từ 13 đến 18.

Nam sinh tại trường Istiklal ở Kabul vào ngày 18 tháng 9 năm 2021

Các nữ sinh và cha mẹ của họ cho biết triển vọng rất ảm đạm.

"Tôi rất lo lắng cho tương lai của mình", một nữ sinh Afghanistan, người từng hy vọng trở thành luật sư, nói.

"Mọi thứ trông rất đen tối. Mỗi ngày tôi thức dậy và tự hỏi bản thân tại sao tôi còn sống? Tôi có nên ở nhà chờ ai đó gõ cửa và hỏi tôi kết hôn với anh ấy không? Đây có phải là mục đích của một người phụ nữ?"

Đầu tuần này, Taliban thông báo rằng phụ nữ sẽ được phép học tại các trường đại học, nhưng không học chung với nam giới và sẽ có một quy định mới về trang phục.

Nhưng việc cấm các em gái học trung học cũng có nghĩa là không em nào có thể tiếp tục học lên cao.

Bộ Tứ dự kiến nhất trí xây dựng chuỗi cung ứng vi mạch an toàn dựa trên tôn trọng nhân quyền

Nikkei đưa tin, các nhà lãnh đạo trong nhóm Bộ Tứ gồm Hoa Kỳ, Nhật Bản, Ấn Độ và Úc sẽ đồng ý thực hiện các bước để xây dựng chuỗi cung ứng chất bán dẫn an toàn khi họ gặp nhau tại Washington vào tuần tới, một tín hiệu cho thấy liên minh bốn bên nhằm chống lại Trung Quốc ở Ấn Độ – Thái Bình Dương đang mở rộng phạm vi hoạt động.

Nikkei trích dẫn bản dự thảo của tuyên bố chung cho biết, Bộ Tứ dự kiến ​​sẽ “khởi động một sáng kiến ​​chung để lập bản đồ năng lực, xác định các lỗ hổng và tăng cường bảo mật chuỗi cung ứng cho chất bán dẫn và các thành phần quan trọng”.

Tuyên bố cũng đặt ra các nguyên tắc chung về phát triển công nghệ, cho rằng “cách thức mà công nghệ được thiết kế, phát triển, quản lý và sử dụng phải được định hình bởi các giá trị dân chủ chung của bốn quốc gia và tôn trọng nhân quyền trên toàn cầu”.

Dự thảo không nêu tên Trung Quốc, nhưng động thái này nhằm ngăn chặn cách Trung Quốc sử dụng các công nghệ để duy trì một chế độ độc tài lan rộng ra phần còn lại của thế giới.

Dự thảo còn nhấn mạnh rằng “chuyển giao bất hợp pháp hoặc đánh cắp công nghệ là một thách thức phổ biến làm xói mòn chính nền tảng của sự phát triển công nghệ toàn cầu và cần được giải quyết”, dường như ám chỉ đến cáo buộc Trung Quốc chiếm đoạt công nghệ.

Bộ Tứ cũng sẽ hợp tác ngăn chặn rò rỉ công nghệ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng an ninh quốc gia.

Dự thảo viết: “Chúng tôi đang thúc đẩy sự phát triển của các mạng 5G an toàn, công khai và minh bạch và xa hơn là 5G”.

Hoa Kỳ và Trung Quốc đang có xung đột trong nhiều lĩnh vực, trong đó có thương mại và công nghệ. Hồi tháng 4, Tổng thống Joe Biden cho biết, Hoa Kỳ và đồng minh Nhật Bản sẽ cùng đầu tư vào các lĩnh vực như 5G và chuỗi cung ứng chất bán dẫn.