Cha con Hun Sen gặp Bộ Chính trị tại Sài Gòn: Dấu hiệu dịch chuyển quyền lực?

 Cha con Hun Sen gặp Bộ Chính trị tại Sài Gòn: Dấu hiệu dịch chuyển quyền lực?

LIÊN MINH ĐÔNG DƯƠNG MỚI: BƯỚC NGOẶT ĐỊA CHÍNH TRỊ HAY CHIẾN THUẬT TẠM THỜI?

Vũ Đức Khanh 

22/02/2025

Cuộc gặp hôm 21/2 giữa lãnh đạo cấp cao Việt Nam với cha con Hun Sen tại Dinh Độc Lập cũ, Sài Gòn (TP.HCM), thay vì diễn ra ở Hà Nội, là một động thái có tính toán kỹ lưỡng của Tô Lâm, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam. 

Đây không chỉ là một cuộc gặp song phương bình thường mà còn mang nhiều hàm ý chiến lược, phản ánh sự "dịch chuyển trọng tâm quyền lực", cũng như gửi đi "thông điệp chính trị" rõ ràng đến cả Trung Quốc, Mỹ và các cường quốc khác.

Dưới đây là một phân tích toàn diện về sự kiện này từ các góc độ nội bộ Việt Nam, đối ngoại khu vực và cục diện chính trị thế giới.

1. Việc chọn Sài Gòn (TP.HCM) thay vì Hà Nội: Dấu hiệu của sự tái cấu trúc quyền lực?

Nếu cuộc gặp này diễn ra ở Hà Nội, theo thông lệ ngoại giao, cha con Hun Sen sẽ có lịch trình gặp riêng từng lãnh đạo cấp cao Việt Nam tại các cơ quan đầu não như:

• Tô Lâm tại Trụ sở Trung ương Đảng

• Chủ tịch nước Lương Cường tại Phủ Chủ tịch

• Thủ tướng Phạm Minh Chính tại Văn phòng Chính phủ

• Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn tại Tòa nhà Quốc hội

Nhưng thực tế, Tô Lâm đã chọn tổ chức cuộc gặp tại Sài Gòn và quy tụ cả Bộ Chính trị vào đây, một điều chưa từng có tiền lệ trong các cuộc gặp song phương cấp cao. 

Điều này mang hai hàm ý chính:

Thứ nhất, quyền lực đang dần dịch chuyển từ Hà Nội vào Sài Gòn.

• Trong lịch sử chính trị Việt Nam hiện đại, Hà Nội luôn là trung tâm quyền lực, nơi quyết định các vấn đề hệ trọng của đất nước.

• Nhưng với việc tổ chức một cuộc họp có mặt phân nửa Bộ Chính trị ngay tại Sài Gòn, Tô Lâm đang gửi đi tín hiệu rằng trung tâm quyền lực có thể không còn chỉ gói gọn ở Hà Nội nữa.

Thứ hai, Tô Lâm khẳng định quyền kiểm soát tuyệt đối, loại bỏ vai trò của Lương Cường.

• Lương Cường là Chủ tịch nước trên danh nghĩa, nhưng ông hoàn toàn vắng mặt trong cuộc gặp quan trọng này.

• Đây là một tín hiệu rõ ràng cho thấy Tô Lâm muốn vô hiệu hóa vai trò của Lương Cường, vốn được cho là có xu hướng thân Trung Quốc hơn so với Tô Lâm.

2. Ý nghĩa biểu tượng của địa điểm Dinh Độc Lập

Không thể bỏ qua yếu tố biểu tượng chính trị khi lựa chọn Dinh Độc Lập làm nơi diễn ra cuộc gặp. 

Dinh này từng là trung tâm quyền lực của chính quyền Việt Nam Cộng hòa trước 1975, và cũng là nơi đánh dấu sự kết thúc của chiến tranh Việt Nam vào ngày 30/4/1975.

Vậy tại sao lại chọn nơi này?

(1) Gửi tín hiệu về sự “đổi mới chính trị” trong nội bộ ĐCSVN

• Sài Gòn luôn được xem là nơi mang tinh thần thực dụng, cởi mở về kinh tế, khác với sự bảo thủ của Hà Nội.

• Việc chọn nơi này để gặp Hun Sen có thể ngầm báo hiệu một sự chuyển biến trong cách tiếp cận chính trị của ĐCSVN, mở đường cho những thay đổi sâu sắc hơn trong mô hình cầm quyền.

(2) Thông điệp đối ngoại gửi đến Trung Quốc và phương Tây

• Đối với Trung Quốc, đây là một lời nhắc nhở về cuộc chiến biên giới 1979, vốn khởi phát vào ngày 17/2/1979, tức chỉ vài ngày trước cuộc gặp này.

• Đối với Mỹ và phương Tây, Dinh Độc Lập từng là biểu tượng của một chính quyền thân Mỹ trước 1975. Việc tổ chức cuộc gặp tại đây có thể là tín hiệu rằng Việt Nam sẵn sàng làm sâu sắc hơn mối quan hệ với Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Washington đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng tại Đông Nam Á.

3. Sự hiện diện của phân nửa Ủy viên Bộ Chính trị tại Sài Gòn: Ai đang thực sự nắm quyền?

Sự kiện này không chỉ thu hút lãnh đạo chủ chốt của ĐCSVN, mà còn có sự tham gia của nhiều nhân vật có vai trò quan trọng về an ninh, quốc phòng và ngoại giao. 

8/16 Ủy viên Bộ Chính trị, không tính một số Bí thư, Ủy viên Trung ương Đảng cao cấp khác đã có mặt, bao gồm:

- Tô Lâm (Tổng Bí thư Đảng)

- Phạm Minh Chính (Thủ tướng Chính phủ)

- Phan Văn Giang (Bộ trưởng Quốc phòng)

- Lương Tam Quang (Bộ trưởng Công an)

- Nguyễn Văn Nên (Bí thư Thành ủy TP.HCM)

- Lê Minh Hưng (Trưởng Ban Tổ chức Trung ương Đảng)

- Nguyễn Trọng Nghĩa (Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương)

- Trần Cẩm Tú (Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương)

- Lê Hoài Trung (Chánh Văn phòng Trung ương Đảng)

- Bùi Thanh Sơn (Bộ trưởng Ngoại giao)

(1) Sự vắng mặt của Chủ tịch nước Lương Cường: Bị gạt khỏi quyền lực?

Việc một nửa Bộ Chính trị có mặt tại Sài Gòn, trong khi Chủ tịch nước Lương Cường lại vắng mặt, có thể là dấu hiệu cho thấy vai trò của ông đang bị thu hẹp đáng kể.

Tô Lâm có vẻ đang củng cố quyền lực bằng cách tập hợp những nhân vật thân cận và có ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh và quốc phòng.

(2) Sự hiện diện của các nhân vật an ninh hàng đầu: Thông điệp về quyền kiểm soát tuyệt đối

Tô Ân Xô, một trong những cựu trùm an ninh, tình báo, phản gián của Bộ Công an và cánh tay phải của Tô Lâm, cũng có mặt.

Điều này càng củng cố quan điểm rằng Tô Lâm kiểm soát toàn bộ hệ thống an ninh quốc gia.

4. Lời cảnh báo ngầm đến Trung Quốc?

Trung Quốc có lý do để lo lắng trước động thái này của Việt Nam, bởi vì:

• Việt Nam thể hiện lập trường độc lập hơn về chính trị, không còn quá phụ thuộc vào Bắc Kinh.

• Lương Cường, người được cho là có xu hướng thân Trung Quốc, bị vô hiệu hóa trong sự kiện này.

• Dinh Độc Lập và thời điểm sau ngày 17/2 nhắc nhở Trung Quốc về lịch sử đối đầu Việt – Trung.

Tất cả những dấu hiệu này có thể khiến Bắc Kinh gia tăng sức ép lên Việt Nam trong thời gian tới.

5. Kết luận: Tô Lâm đang vẽ lại bản đồ quyền lực Việt Nam?

Cuộc gặp này không đơn thuần là một sự kiện ngoại giao, mà nó bộc lộ nhiều dấu hiệu của một cuộc tái cấu trúc quyền lực nội bộ ĐCSVN. 

Tô Lâm không chỉ tạo ra một trung tâm quyền lực mới tại Sài Gòn, mà còn công khai thách thức ảnh hưởng của Trung Quốc bằng cách vô hiệu hóa Lương Cường.

Việc này có thể dẫn đến những thay đổi lớn trong chính sách đối nội và đối ngoại của Việt Nam, và chắc chắn sẽ thu hút sự quan tâm đặc biệt của các cường quốc như Trung Quốc, Mỹ, Nga, EU và Nhật Bản trong thời gian tới.

LIÊN MINH ĐÔNG DƯƠNG MỚI: BƯỚC NGOẶT ĐỊA CHÍNH TRỊ HAY CHIẾN THUẬT TẠM THỜI?

Vũ Đức Khanh

22/2/2025

Cuộc gặp gỡ cấp cao giữa lãnh đạo ba nước Việt Nam, Lào, Campuchia tại Sài Gòn vào ngày 22/2/2025 không chỉ đơn thuần là một hội nghị thường kỳ, mà có thể là dấu hiệu của một sự thay đổi lớn trong cấu trúc quyền lực khu vực.

Sự kiện này diễn ra ngay sau cuộc gặp ngày 21/2 giữa cha con Hun Sen và Bộ Chính trị Việt Nam, một cuộc hội đàm cũng đầy ẩn ý chính trị. 

Việc ba nước Đông Dương cùng ngồi lại với nhau, không có sự hiện diện của Trung Quốc hay bất kỳ cường quốc nào khác, có thể báo hiệu một nỗ lực "tái định hình" cục diện khu vực, đặc biệt trong bối cảnh các cường quốc đang tranh giành ảnh hưởng tại Đông Nam Á.

1. Liên minh Đông Dương mới? Dấu hiệu củng cố một khối quyền lực khu vực

Trước hết, cần nhìn nhận rằng cuộc gặp này diễn ra trong bối cảnh địa chính trị khu vực và thế giới đang có nhiều biến động khôn lường:

• Trung Quốc gia tăng sức ép lên ASEAN

Bắc Kinh ngày càng quyết đoán hơn trong vấn đề Biển Đông, đẩy mạnh ảnh hưởng tại Lào và Campuchia, đồng thời tìm cách cô lập Việt Nam.

• Mỹ củng cố liên minh tại Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương 

Washington đang gia tăng hợp tác với Philippines, Nhật Bản, Úc, và Ấn Độ để đối trọng với Trung Quốc. Việt Nam dù không tuyên bố tham gia vào trục này nhưng đang từng bước xích lại gần hơn với Mỹ và phương Tây.

• Vai trò của Ấn Độ, Nhật Bản và EU tại Đông Nam Á

Các nước này ngày càng thể hiện sự quan tâm đến việc xây dựng một trật tự khu vực ổn định, trong đó Đông Dương có thể đóng vai trò then chốt.

Vậy cuộc gặp này báo hiệu điều gì? Có ba khả năng:

(1) Việt Nam - Lào - Campuchia tiến gần hơn đến một liên minh chặt chẽ

Dù ba nước Đông Dương từng có giai đoạn hợp tác chặt chẽ trong thời kỳ chiến tranh, nhưng sau Đổi Mới (1986), mỗi nước đã có những chính sách riêng biệt. 

Campuchia, dưới thời Hun Sen, ngày càng ngả về Trung Quốc; Lào vẫn duy trì quan hệ đặc biệt với Việt Nam nhưng cũng chịu ảnh hưởng lớn từ Bắc Kinh.

Tuy nhiên, nếu Việt Nam thành công trong việc củng cố ảnh hưởng tại Campuchia và tiếp tục duy trì sự gắn kết với Lào, một liên minh chính trị - kinh tế Đông Dương có thể trở thành hiện thực. 

Điều này có thể diễn ra dưới hình thức:

• Hợp tác quân sự sâu rộng hơn giữa ba nước, trong đó Việt Nam giữ vai trò chủ đạo.

• Hội nhập kinh tế khu vực, giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, tăng cường kết nối hạ tầng và thương mại nội khối.

• Cùng nhau tạo thế đối trọng trong ASEAN, tránh để Trung Quốc chia rẽ nội bộ tổ chức này.

(2) Việt Nam phản đòn lại Trung Quốc bằng cách lôi kéo Campuchia

Một khả năng khác là Việt Nam đang thực hiện một "cú phản đòn" trước các động thái của Trung Quốc trong khu vực.

Bắc Kinh từ lâu đã sử dụng Campuchia như một con bài để phá hoại sự đồng thuận trong ASEAN, đặc biệt là trong các vấn đề liên quan đến Biển Đông. 

Hun Sen, dù có lịch sử hợp tác chặt chẽ với Việt Nam, nhưng trong hai thập niên qua đã dần trở thành một đồng minh trung thành của Trung Quốc.

Tuy nhiên, tình hình có thể đang thay đổi. Việc Hun Sen cùng con trai Hun Manet (hiện là Thủ tướng Campuchia) chủ động tham dự cuộc gặp với Việt Nam, và đặc biệt là việc họ đến trước cuộc hội đàm ba bên, có thể là dấu hiệu cho thấy Campuchia đang cân nhắc lại chính sách đối ngoại của mình.

Nếu Việt Nam có thể kéo Campuchia ra khỏi vòng ảnh hưởng của Trung Quốc, thậm chí chỉ cần giữ Campuchia ở trạng thái trung lập, đây sẽ là một thắng lợi chiến lược quan trọng.

(3) Một chiến thuật tạm thời để đối phó với các áp lực bên ngoài

Dù có nhiều dấu hiệu cho thấy sự thắt chặt quan hệ Việt - Miên - Lào, nhưng cũng không thể loại trừ khả năng đây chỉ là một chiến thuật tạm thời.

• Campuchia vẫn phụ thuộc tài chính vào Trung Quốc

Bắc Kinh đã đầu tư hàng tỷ USD vào hạ tầng và quân sự tại nước này, khiến Phnom Penh khó có thể quay lưng lại hoàn toàn.

• Lào có thể bị kéo theo quỹ đạo Trung Quốc

Dù quan hệ Việt - Lào vẫn rất bền chặt, nhưng ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Trung Quốc tại Lào đang gia tăng mạnh mẽ.

• Không có tuyên bố chung rõ ràng

Nếu ba nước thực sự có kế hoạch xây dựng một liên minh mạnh mẽ hơn, lẽ ra đã có một thông cáo chung sau cuộc họp. Việc thiếu vắng thông cáo này cho thấy vẫn còn những điều phải cân nhắc.

2. Liệu Đông Dương có thể trở thành một liên bang trong tương lai?

Nếu ba nước Đông Dương tiếp tục xích lại gần nhau, câu hỏi đặt ra là: liệu một Liên bang Đông Dương có khả thi không?

Lịch sử cho thấy Đông Dương từng là một thể thống nhất dưới thời Pháp, nhưng sau khi các nước giành độc lập, mỗi nước đều phát triển theo con đường riêng. 

Việc tái lập một liên minh chính trị theo mô hình Liên minh châu Âu hay Liên bang Nga không phải là điều dễ dàng.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh địa chính trị hiện nay, một hình thức hợp tác liên bang lỏng lẻo hơn có thể xuất hiện. Điều này có thể bao gồm:

• Một khối kinh tế với một thị trường chung Đông Dương, tạo điều kiện thuận lợi cho thương mại, đầu tư và phát triển hạ tầng.

• Một cơ chế hợp tác quốc phòng, trong đó Việt Nam đóng vai trò trung tâm trong việc bảo vệ an ninh khu vực.

• Một chính sách ngoại giao chung, nhằm tránh để từng nước bị thao túng bởi các cường quốc bên ngoài.

3. Hệ quả đối với Trung Quốc, Mỹ và ASEAN

Nếu một "trật tự Đông Dương mới" thực sự hình thành, điều này sẽ có những tác động lớn đến cục diện khu vực:

• Trung Quốc có thể sẽ gia tăng áp lực lên Campuchia và Lào, sử dụng các biện pháp kinh tế hoặc chính trị để ngăn cản sự xích lại gần của họ với Việt Nam.

• Mỹ có thể sẽ tăng cường hỗ trợ Việt Nam, nhất là trong các lĩnh vực quốc phòng và kinh tế, để giúp Hà Nội cân bằng ảnh hưởng của Bắc Kinh.

• ASEAN có thể sẽ có sự phân hóa hơn nữa, với Việt Nam, Lào, Campuchia có xu hướng hình thành một khối riêng biệt trong nội bộ tổ chức.

4. Kết luận: Một bước ngoặt hay chỉ là một tín hiệu?

Cuộc gặp ngày 22/2 có thể chỉ là một bước đi mang tính biểu tượng, nhưng cũng có thể là một dấu hiệu của một sự thay đổi lớn trong cấu trúc quyền lực Đông Nam Á.

Dù chưa thể khẳng định rằng đây là khởi đầu của một Liên bang Đông Dương, nhưng chắc chắn rằng Việt Nam đang tìm cách củng cố vị thế của mình, giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc và tạo ra một thế đối trọng hiệu quả hơn trong khu vực.

Điều quan trọng nhất là liệu ba nước Đông Dương có thể vượt qua các khác biệt lịch sử, chính trị và kinh tế để thực sự tạo ra một liên minh chiến lược mạnh mẽ hay không. 

Điều này sẽ phụ thuộc vào những bước đi tiếp theo của họ trong thời gian tới.

Fb Vũ Đức Khanh