Nước Đức hôm nay
Lưu Thủy Hương dịch
Tagesschau, Christoph Kehlbach, 29.06.2025
Israel và Hoa Kỳ đã biện minh cho các cuộc tấn công quân sự của họ chống lại Iran bằng cách tuyên bố rằng Tehran muốn chế tạo vũ khí hạt nhân của riêng mình. Nhưng tại sao một số quốc gia được phép sở hữu vũ khí hạt nhân và một số khác thì không?
*
Thực tế, trong vấn đề vũ khí hạt nhân, thế giới tồn tại một dạng xã hội hai tầng lớp: một số quốc gia được phép sở hữu, còn những nước khác thì không. Khung pháp lý cho việc cấm phát triển vũ khí hạt nhân được quy định trong “Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân”.
*
HIỆP ƯỚC KHÔNG PHỔ BIẾN VŨ KHÍ HẠT NHÂN LÀ GÌ?
Đây là một hiệp ước quốc tế do các quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân là Hoa Kỳ, Liên Xô và Vương quốc Anh khởi xướng vào năm 1968. Thỏa thuận có hiệu lực dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc vào năm 1970. Hiện đã có 191 quốc gia ký kết hiệp ước.
Tại Đức, hiệp ước này còn được gọi là Vertrag über die Nichtverbreitung von Kernwaffen (NVV), tên quốc tế là Non-Proliferation Treaty (NPT).
Ấn Độ, Pakistan, Israel và Nam Sudan không ký hiệp ước này. Bắc Triều Tiên đã rút lại chữ ký ban đầu, do đó đã rút khỏi hiệp ước.
*
HIỆP ƯỚC KHÔNG PHỔ BIẾN VŨ KHÍ HẠT NHÂN CÓ TÍNH RÀNG BUỘC NHƯ THẾ NÀO?
Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân là một hiệp ước ràng buộc theo luật pháp quốc tế. Tuy nhiên, bản thân hiệp ước này trao cho các bên quyền rút khỏi hiệp ước nếu "các sự kiện bất thường liên quan đến nội dung của hiệp ước này gây nguy hiểm cho lợi ích tối cao của quốc gia họ". Điều này chỉ cần thông báo trước ba tháng.
"Về nguyên tắc, việc lên án có hiệu lực một hiệp ước quốc tế có nghĩa là quốc gia lên án không còn phải chịu bất kỳ nghĩa vụ nào theo hiệp ước này nữa", Giáo sư Pierre Thielbörger của Viện Luật gìn giữ hòa bình và Luật nhân đạo quốc tế Bochum cho biết. Tuy nhiên, các bên tham gia hiệp ước đều bị ràng buộc bởi hiệp ước.
*
NỘI DUNG CỦA HIỆP ƯỚC KHÔNG PHỔ BIẾN VŨ KHÍ HẠT NHÂN LÀ GÌ?
Nói một cách chính xác, hiệp ước này là một thỏa thuận giải trừ quân bị: Hiệp ước này nhằm mục đích ngăn chặn sự phổ biến vũ khí hạt nhân và nói chung là giảm số lượng vũ khí hạt nhân. Trong phần mở đầu, hiệp ước đề cập đến "sự tàn phá mà một cuộc chiến tranh hạt nhân sẽ gây ra cho toàn thể nhân loại" và nói về "nhu cầu phải nỗ lực hết sức để ngăn chặn nguy cơ của một cuộc chiến tranh như vậy và thực hiện các biện pháp để đảm bảo an ninh cho các quốc gia".
Hiệp ước phân biệt giữa "các quốc gia có vũ khí hạt nhân" và "các quốc gia không có vũ khí hạt nhân". "Các quốc gia không có vũ khí hạt nhân" là những quốc gia đã phát triển và thậm chí đã thử nghiệm đầu đạn hạt nhân trước ngày 1 tháng 1 năm 1967. Ngoài Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Liên Xô, còn có Pháp và Trung Quốc, cả hai đều tham gia hiệp ước vào năm 1992. Các quốc gia có vũ khí hạt nhân này cũng là năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Trong hiệp ước này, họ cam kết không chuyển giao vũ khí hạt nhân cho các quốc gia khác, "và không hỗ trợ, khuyến khích hoặc xúi giục bất kỳ quốc gia không có vũ khí hạt nhân nào sản xuất hoặc mua lại, hoặc mua lại quyền kiểm soát, vũ khí hạt nhân hoặc các thiết bị nổ hạt nhân khác".
Các quốc gia có vũ khí hạt nhân cũng cam kết sẽ giải trừ vũ khí hạt nhân hoàn toàn. Tuy nhiên, không có thời hạn nào được nêu rõ, điều này giải thích tại sao điều này vẫn chưa xảy ra ngay cả sau nhiều thập kỷ.
Các quốc gia không có vũ khí hạt nhân cam kết không sản xuất, không chấp nhận hoặc mua vũ khí hạt nhân. Người ta cũng có thể nói: Họ nên vẫn là các quốc gia không có vũ khí hạt nhân.
Việc sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình có thể và thậm chí nên được thúc đẩy thông qua hợp tác; đây là quyền của mọi quốc gia. Đây cũng là một trụ cột thiết yếu của Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân.
*
NHỮNG QUỐC GIA NÀO CÓ VŨ KHÍ HẠT NHÂN?
Chính thức, năm quốc gia có vũ khí hạt nhân thuộc Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân là:
- Hoa Kỳ
- Nga (kế thừa Liên Xô)
- Vương quốc Anh
- Trung Quốc
- Pháp
Ấn Độ và Pakistan cũng sở hữu vũ khí hạt nhân. Họ đã phát triển những vũ khí này bên ngoài Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân – hiệp ước mà họ chưa bao giờ tham gia. Theo một báo cáo gần đây của Ban Khoa học của quốc hội Đức, cả hai quốc gia hiện đang mở rộng và hiện đại hóa kho vũ khí của mình.
Mặc dù Ấn Độ không tham gia hiệp ước, nhưng nước này đã tự nguyện cam kết duy trì các nguyên tắc không phổ biến vũ khí hạt nhân và không xuất khẩu các công nghệ hạt nhân nhạy cảm.
Israel cũng được biết đến là một cường quốc hạt nhân, mặc dù chưa bao giờ chính thức thừa nhận sở hữu các loại vũ khí như vậy. Tuy nhiên, nước này được giới chuyên gia quốc tế thừa nhận ngầm định. Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm ước tính rằng Israel có khoảng:
- 30 quả bom hạt nhân được vận chuyển bằng máy bay và
- 50 đầu đạn tên lửa hạt nhân.
Năm 2003, Triều Tiên tuyên bố rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân. Từ năm 2012, quốc gia này tự mô tả mình là một cường quốc hạt nhân. Năm 2017, quốc gia này tuyên bố đã thử thành công một trái bom nhiệt hạch (bom hydro).
Theo chuyên gia luật quốc tế Thielbörger:
“Chương trình hạt nhân của Iran dường như vẫn chưa chấm dứt, nên các chuyên gia quốc tế không cho rằng Iran đã sở hữu vũ khí hạt nhân sẵn sàng sử dụng. Tuy nhiên, mức độ tiến gần đến điều đó vẫn còn gây tranh cãi.”
*
AI GIÁM SÁT HIỆP ƯỚC KHÔNG PHỔ BIẾN VŨ KHÍ HẠT NHÂN?
Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân bắt buộc các quốc gia không có vũ khí hạt nhân phải hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA). Do đó, IAEA giám sát việc tuân thủ hiệp ước. Thielbörger cho biết "Trong số những việc khác, IAEA được cho là sẽ đồng ý về các biện pháp bảo vệ với các quốc gia không có vũ khí hạt nhân thông qua các thỏa thuận mới để ngăn chặn việc sử dụng năng lượng hạt nhân vượt quá mục đích sử dụng hòa bình được phép".
"Theo nguyên tắc, các quốc gia và IAEA đã thỏa thuận rằng IAEA có quyền vào và thanh tra các cơ sở hạt nhân. Tuy nhiên, nếu phát hiện vi phạm, IAEA không thể áp dụng lệnh trừng phạt." Iran gần đây đã tuyên bố rằng họ sẽ đình chỉ hợp tác với IAEA.
*
Bản tin tiếng Việt của Nước Đức Hôm Nay.
Lưu Thủy Hương dịch. Link trong comment.
https://www.facebook.com/groups/699913175026842/permalink/1267771871574300/?rdid=rhp5P6cDBSoTEkKa
Không có nhận xét nào