Ts. Phạm Đình Bá
Nguồn:
https://www.nytimes.com/2025/08/19/world/asia/vietnam-cuba-fundraising.html
20/8/2025
Cuba đã gửi bác sĩ và thực phẩm đến Việt Nam trong chiến tranh. Giờ đây, người dân Việt Nam bình thường đang gửi tiền mặt cho những người Cuba đang gặp khó khăn.
Bài viết của Damien Cave, The New York Times
Damien Cave sống tại Việt Nam và đã viết về Cuba trong hơn hai thập kỷ.
Ngày 19 tháng 8 năm 2025
Hôm Chủ nhật, Đinh Hiền Mơ đang lướt mạng xã hội tại nhà riêng ở miền Trung Việt Nam thì tình cờ thấy một bài đăng kêu gọi viện trợ cho Cuba, nơi nạn đói đang lan rộng khi lạm phát tăng cao.
Cô đã xem video và đọc về cách Cuba hỗ trợ Việt Nam trong các cuộc chiến tranh những năm 1960 và 1970, xây dựng bệnh viện và gửi bác sĩ, đường và gia súc. Cảm hứng đã thôi thúc cô quyên góp 500.000 đồng Việt Nam, khoảng 19 đô la, từ khoản thu nhập khiêm tốn mà cô kiếm được tại cửa hàng tạp hóa của gia đình.
"Tôi cảm thấy tồi tệ khi người dân Cuba đang phải chịu đựng khó khăn kinh tế", cô nói. "Họ bị cô lập bởi các lệnh trừng phạt và nền kinh tế của họ bị cắt đứt khỏi thế giới — Việt Nam từng như vậy, nhưng chúng tôi đã mở cửa, và cuộc sống ở đây tốt đẹp hơn nhiều.”
Khoản quyên góp của cô đã nối tiếp một chuỗi những hành động hào phóng. Một chiến dịch gây quỹ cộng đồng mới cho Cuba do Ủy ban Trung ương Hội Chữ thập đỏ Việt Nam dẫn đầu đã quyên góp được hơn 13 triệu đô la trong tuần đầu tiên — nhiều hơn nhiều so với dự kiến của ban tổ chức cho toàn bộ nỗ lực kéo dài hai tháng.
Và cùng với sự gia tăng bất ngờ đó là một bài toán phức tạp. Đối với nhiều người ở Cuba và Việt Nam, những khoản tiền từ thiện này gợi lại ký ức về tình đoàn kết trong quá khứ, khi cả hai quốc gia cùng chia sẻ giấc mơ về nền độc lập Cộng sản giành được thông qua cách mạng. Nhưng cũng có một sự nhận thức khó xử rằng vai trò của họ đã đảo ngược vì những lựa chọn được đưa ra khi Chiến tranh Lạnh kết thúc.
Việt Nam, khi đối mặt với tình trạng thiếu thốn và nạn đói, đã nhanh chóng chuyển hướng sang doanh nghiệp tự do vào giữa những năm 80, dẫn đến việc khôi phục quan hệ với Hoa Kỳ vào năm 1995, và một sự bùng nổ sản xuất và nông nghiệp gần như xóa bỏ được tình trạng nghèo đói cùng cực.
Cuba vẫn bám chặt vào hệ tư tưởng và chế độ độc tài. Quốc đảo này, vốn có nền kinh tế không đồng đều nhưng phát triển, gần ngang bằng với Argentina vào những năm 1950, vẫn nằm dưới sự kiểm soát cứng rắn của Fidel Castro cho đến khi ông qua đời vào năm 2016. Ngay cả sau khi Tổng thống Barack Obama đến thăm Cuba với mong muốn chấm dứt hàng thập kỷ thù địch, ông Castro, em trai Raúl và những người kế nhiệm được họ lựa chọn kỹ lưỡng vẫn duy trì sự kiểm soát chặt chẽ của nhà nước đối với nền kinh tế.
Lệnh cấm vận thương mại của Hoa Kỳ đã hạn chế các lựa chọn của Cuba kể từ năm 1962. Thách thức càng trầm trọng hơn khi các nhà lãnh đạo Cuba đã không trao quyền cho người dân có trình độ học vấn cao của đất nước. Trong những năm tôi đưa tin cởi mở về hòn đảo này, từ năm 1999 đến năm 2016, điều tốt nhất mà hầu hết người Cuba có thể làm là mở những nhà hàng nhỏ hoặc các doanh nghiệp gia đình khác mà chính phủ gây khó dễ bằng thuế cao và các quy định nghiêm ngặt.
Các nhà kinh tế Việt Nam - những kiến trúc sư của câu chuyện thành công của đất nước - thường xuyên đến Havana trong suốt thời gian này, cung cấp hướng dẫn và bài giảng. Họ cho biết nhiều bài thuyết trình của họ dựa trên những gì đã làm tốt ở Việt Nam, chẳng hạn như cho phép mọi người khởi nghiệp nhỏ mà không cần giấy phép, đã bị các quan chức Cuba giữ bí mật.
"Họ không muốn thực hiện quyền tự do kinh doanh", ông Lê Đăng Doanh, cựu Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương Việt Nam, cho biết.
Ngày nay, Cuba đang ở trong tình trạng khó khăn. Du lịch chưa bao giờ phục hồi sau đại dịch. Đối mặt với việc thực thi lệnh cấm vận nghiêm ngặt hơn từ Washington, mọi thứ dường như sụp đổ cùng một lúc.
Tình trạng mất điện lan rộng do lưới điện xuống cấp và thiếu nhiên liệu. Theo các chuyên gia, giá tiêu dùng đã tăng gấp bốn lần trong năm năm qua, thúc đẩy di cư và khiến thực phẩm và thuốc men vốn đã khan hiếm trở nên vượt quá khả năng chi trả của nhiều người lao động.
Ngay cả tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh, vốn được các nhà lãnh đạo Cuba tự hào đưa xuống mức thấp hơn Hoa Kỳ, cũng đang gia tăng.
"Cuba đang ở trong tình trạng rất tồi tệ", Carlos Alzugaray, một nhà phân tích và cựu nhà ngoại giao Cuba tại Havana, nhận định. "Và những người nắm quyền dường như không biết phải làm gì, hoặc vì họ thiếu hiểu biết, hoặc vì họ bất tài, hoặc vì tham nhũng, hoặc vì họ không quan tâm, hoặc vì họ sợ mất quyền kiểm soát nếu họ đi quá xa trong việc mở cửa."
Việt Nam, trong khi ủng hộ lời kêu gọi của Cuba về việc Hoa Kỳ dỡ bỏ lệnh cấm vận, đã trở nên quyết tâm hơn nữa trong việc giúp đỡ. Phần lớn gạo mà người dân Cuba nhận được thông qua khẩu phần của chính phủ là do Việt Nam tài trợ. Năm ngoái, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm, đã đến thăm Cuba và hứa hẹn mối quan hệ chặt chẽ hơn.
Chiến dịch gây quỹ cộng đồng, nhằm kỷ niệm 65 năm quan hệ ngoại giao giữa hai nước, thể hiện một bước tiến đầy cảm xúc hơn trong việc kết nối con người với con người. Chương trình đã thu hút được hơn 1,7 triệu lượt quyên góp, chủ yếu từ 38 xu (hoặc 10.000 đồng) đến 38 đô la.
Miguel Díaz-Canel Bermúdez, Chủ tịch Cuba, đã đăng một lời cảm ơn công khai trên X vào cuối tuần, bày tỏ lòng biết ơn đối với "một hành động yêu thương" đến từ "một dân tộc cần cù và anh hùng, những người đã vùng lên sau nhiều cuộc chiến tranh và ngày nay khiến thế giới kinh ngạc với những tiến bộ bền vững của họ".
Ông không nói rõ số tiền của Việt Nam sẽ được sử dụng như thế nào.
Một số nhà phê bình Việt Nam trên mạng cho rằng việc ủng hộ các nhà lãnh đạo đã khiến người dân Cuba nghèo đói là vô nghĩa. Các nhà tài trợ cho biết họ chỉ hy vọng số tiền chuyển sẽ đến được tay những người đang cần.
“Tôi biết sự hỗ trợ từ Việt Nam sẽ không đủ để giải quyết mọi vấn đề, nhưng tôi hy vọng nó sẽ giúp ích phần nào”, cô Mo, 33 tuổi, chia sẻ. “Và tôi hy vọng nền kinh tế của họ sẽ tốt hơn để người dân ở đó có cuộc sống tốt đẹp hơn.”
Tung Ngo đóng góp bài viết từ Hà Nội.
Damien Cave là người đứng đầu văn phòng mới của The New York Times tại Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam, chuyên đưa tin về những thay đổi quyền lực trên khắp châu Á và thế giới.
Nguồn:
https://www.nytimes.com/2025/08/19/world/asia/vietnam-cuba-fundraising.html
Không có nhận xét nào