Phần 2
Stephen B. Young
09/10/2025
GS Stephen B. Young với tướng Vessey (giữa) và ông Dương Văn Đàm (trái). Nguồn: GS Young gửi Tiếng Dân
Tôi cảm thấy rằng, mối quan tâm không nói ra [công khai] của những người Việt Nam mà tôi gặp là, làm thế nào Hoa Kỳ có thể mở rộng quan hệ với Hà Nội như một đối trọng với Bắc Kinh. Vì vậy, tôi đã nêu ra rằng, một quá trình từng bước có thể đưa hai nước lại gần nhau hơn – Hà Nội sẽ mở rộng một chút và Hoa Kỳ sẽ phản ứng tích cực; sau đó Hà Nội có thể mở rộng hơn một chút và Hoa Kỳ sẽ tăng cường sự hiện diện của mình tại Việt Nam.
Khi về nhà, tôi đã viết một bài báo khái niệm về một chương trình sáu bước để Đảng Cộng sản nghiên cứu, đưa Việt Nam tiến gần hơn đến mô hình Singapore. Sáu bước đó là:
MỘT KẾ HOẠCH DÂN CHỦ HÓA CHO VIỆT NAM
Stephen B. Young
Đệ trình cho tất cả các chi nhánh của Ủy ban Quốc tế vì một nước Việt Nam Tự do
Giai đoạn 1 (Tháng 7/1991 – Tháng 10/1992)
Xem xét và chấp nhận bởi những người không cộng sản một chính sách không trả thù (khoan hồng) để đổi lấy cam kết đối thoại của Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam.
Giai đoạn 2 (Tháng 12/1992 – Tháng 4/1993)
Thành lập phong trào Đoàn kết Nhân dân và Xây dựng Dân chủ như đối tác đối thoại đầu tiên với Bộ Chính trị; sự chấp thuận của Bộ Chính trị đối với Phong trào.
Giai đoạn 3 (Tháng 6/1993 – Tháng 12/1993)
A) Hội nghị, hội thảo về vai trò của các tổ chức thuộc khu vực tư nhân trong việc giải quyết những bất lợi về kinh tế, xã hội, giáo dục của Việt Nam nhằm chuẩn bị cho việc hiện đại hóa toàn diện đất nước. Thành phần tham dự bao gồm tất cả các quan điểm chính trị Việt Nam không sử dụng bạo lực.
B) Thành lập các tổ chức tư nhân, phi chính trị, mang tính tôn giáo dành cho tín đồ Phật giáo, Công giáo, Cao Đài và Hòa Hảo.
C) Thành lập các câu lạc bộ (câu lạc bộ) có tổ chức để bày tỏ quan điểm chính trị và văn hóa khác nhau theo phương thức bất bạo động. Các câu lạc bộ này không phải là đảng chính trị.
Giai đoạn 4 (1994)
A) Tổ chức bầu cử chính quyền cấp xã; các thành viên của phong trào và các câu lạc bộ sẽ được Mặt trận Tổ quốc giới thiệu ra ứng cử.
B) Tất cả các thành viên công an phải từ bỏ Đảng Cộng sản.
C) Người không cộng sản sẽ chiếm một phần tư số bộ trưởng trong nội các.
D) Các doanh nghiệp nhà nước sẽ được cổ phần hóa.
Giai đoạn 5 (1995 – 1997)
A) Tổ chức bầu cử Quốc hội, với việc Mặt trận Tổ quốc giới thiệu các thành viên của Phong trào và các câu lạc bộ ra ứng cử.
B) Tất cả sĩ quan quân đội và thẩm phán phải rời khỏi Đảng Cộng sản.
C) Tự do báo chí và tôn giáo hoàn toàn, với điều kiện chính phủ có thể áp dụng biện pháp đối với những mối đe dọa thực sự đến an ninh quốc gia và sự cố kết xã hội.
D) Cấp lương hưu công cho tất cả những người trong Mặt trận Việt Minh đã từng tham gia kháng chiến chống Pháp vì độc lập dân tộc. Tất cả những người này phải rút khỏi Đảng Cộng sản.
Giai đoạn 6 (1997)
A) Sửa đổi Hiến pháp để bảo đảm đa nguyên chính trị:
a. Không còn quy định chỉ có một đảng chính trị duy nhất
b. Phong trào và các câu lạc bộ trở thành các đảng chính trị chính thức
B) Mặt trận Tổ quốc không còn cần thiết để thẩm tra ứng cử viên cho các chức vụ dân cử.
C) Áp dụng hệ thống bồi thẩm đoàn cho tất cả các vụ án tư pháp, trong đó ý kiến hay hoạt động chính trị bị công an thách thức.
Sau đó tôi nghe ông Đàm nói rằng ông muốn đến Hoa Kỳ và gặp gỡ những người Mỹ cao cấp. Tôi đã mời ông và giới thiệu ông với Tướng John Vessey, cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân và là đặc phái viên của Tổng thống tại Hà Nội về các vấn đề POW/MIA, và cựu Ngoại trưởng Cyrus Vance. Tôi sống ở Minnesota, cũng là quê hương của Tướng Vessey, và tôi đã làm việc cho công ty luật của Vance tại Thành phố New York.
Ông Dương Văn Đàm (phải) và tướng John Vessey ăn trưa tại nhà của GS Young ở Sait Paul, Minnesota. Nguồn: GS Young gửi Tiếng Dân
Ông Dương Văn Đàm (giữa) gặp cựu Ngoại trưởng Cyrus Vance (phải) tại văn phòng của ông Vance ở New York City, Hoa Kỳ. Nguồn: GS Young gửi Tiếng Dân
Các cuộc gặp gỡ là cá nhân và không có liên hệ chính thức nào được thực hiện với Bộ Ngoại giao tại Washington DC. Cả Tướng Vessey và Vance đều nồng nhiệt và lạc quan về những khả năng trong tương lai nếu Việt Nam thực hiện một số thay đổi theo hướng cho phép nhiều sự tham gia không bị kiểm soát hơn vào chính trị của mình.
Khi lên đường về Việt Nam, ông Đàm cho biết, ông cảm thấy yên tâm sau chuyến thăm và hy vọng những người khác ở Hà Nội cũng sẽ hài lòng với những diễn biến này.
Phong trào Thống Nhất Dân Tộc và Xây dựng Dân chủ
Vào thời điểm này, Nguyễn Đình Huy và Phạm Thái ở Sài Gòn đã chấp thuận đề xuất Sáu Bước. Theo sáng kiến của họ, cân nhắc đến các nguồn lực của chính họ bên trong bộ máy Cộng sản cầm quyền, họ quyết định thực hiện bước đầu tiên hướng tới sự hòa giải công khai.
Họ không xin phép Chính phủ, thành lập một phong trào chính trị có tên là Phong trào Thống Nhất Dân Tộc và Xây dựng Dân chủ. Kế hoạch một Phong trào như vậy sẽ là tổ chức chính trị phi Cộng sản đầu tiên được khởi xướng tham gia Mặt trận Tổ quốc độc lập và do đó sẽ phù hợp để các thành viên của mình được phép ra tranh cử hợp pháp trong các cuộc bầu cử trong tương lai.
Phạm Tường, một đồng sự khác ở phía Nam, sau đó bị cảnh sát chính trị “mời” gặp và kể cho họ nghe về Phong trào cùng các kế hoạch của phong trào. Ông [Tường] đã làm như vậy và trở về nhà sau cuộc phỏng vấn khi “gặp gỡ”. Ông báo lại rằng, cảnh sát đã khá tôn trọng và không đe dọa ông hoặc khiển trách ông vì đã giúp thành lập Phong trào.
Sau đó tôi viết một bài bình luận cho tờ báo ‘Washington Post’ được đăng tải ngày 13 tháng 7 năm 1993, trong đó có đoạn:
“Một phong trào đoàn kết nhân dân và xây dựng dân chủ đã được khởi xướng tại Việt Nam bởi những người tốt nghiệp các trại “cải tạo” của Hà Nội. Phong trào dân tộc và xây dựng dân chủ này cung cấp sự hợp tác cho những người Cộng sản nếu họ từ từ nhưng có hệ thống vượt qua chế độ độc tài độc đảng và nền kinh tế do nhà nước kiểm soát.
Sau sự do dự ban đầu, Bộ Chính trị hiện đã đồng ý chấp nhận phong trào này như một đối tác đối thoại trong quá trình tìm kiếm một trật tự chính trị hậu cộng sản. …
Tổng thống Clinton sẽ “chiến thắng” Chiến tranh Việt Nam bằng cách tạo điều kiện cho sự xuất hiện của nền dân chủ. …
Ngay cả cựu Tổng thống Nam Việt Nam Nguyễn Văn Thiệu hiện cũng thừa nhận rằng, tất cả người Việt Nam phải lấy tinh thần từ bi và tương trợ làm nền tảng cho tương lai thay vì thù địch và hận thù”.
Ảnh chụp bài báo Vietnam’s Turn của GS Stephen Young, đăng trên báo Washington Post ngày 13-7-1993.
Bài đăng trên báo Newsweek ngày 9-12-1993. Nguồn: Stephen B. Young
Không hề có phản ứng tiêu cực nào từ phía Hà Nội.
Bấy giờ, Nguyễn Đình Huy và Phạm Thái có hỏi ý kiến tôi về việc thực hiện một bước công khai khác. Họ muốn tổ chức một cuộc họp công khai và mời những người Mỹ cao cấp đến phát biểu. Tôi tôn trọng phán đoán của họ về tính khả thi nhưng nói rằng, tôi sẽ ủng hộ bất cứ điều gì họ quyết định và sẽ mời những người Mỹ cao cấp tham gia.
Họ đặt chỗ cho một hội nghị tại một khách sạn ở Sài Gòn, khách sạn này do cảnh sát làm chủ vào tháng 11 năm 1993. Việc đặt phòng đã được chấp nhận mà không cần hỏi thêm bất kỳ câu hỏi nào.
Tướng Westmoreland đồng ý tham gia. Kế hoạch là, sau hội nghị, ông sẽ đến thị trấn nghỉ mát ở Đà Lạt để nghỉ ngơi một thời gian ngắn. Trùng hợp thay, Tướng Giáp cũng sẽ nghỉ mát tại khách sạn đó. Do đó, hai cựu chỉ huy đối lập sẽ gặp nhau trực tiếp và bắt tay nhau trước ống kính máy quay, tượng trưng cho một kỷ nguyên mới trong quan hệ giữa người Mỹ gốc Việt.
(Còn tiếp)
https://baotiengdan.com/2025/10/09/chuyen-bay-gio-moi-ke-no-luc-hoa-giai-bat-thanh-voi-nhung-nguoi-cong-san-hon-30-nam-truoc-phan-2/
Không có nhận xét nào