Tác giả,Koh Ewe
BBC News
12/11/2025
Nguồn hình ảnh,EPA/Shutterstock
Chụp lại hình ảnh,Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi cho rằng Nhật Bản có thể đáp trả bằng việc huy động lực lượng phòng vệ nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan
Trong tuần qua, Trung Quốc và Nhật Bản đã vướng vào một cuộc khẩu chiến ngày càng gay gắt.
Mọi chuyện bắt đầu khi tân thủ tướng của Nhật Bản, bà Sanae Takaichi, đề xuất rằng nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan thì Nhật Bản có thể đáp trả bằng lực lượng phòng vệ của họ.
Kể từ đó, bộ ngoại giao của cả hai nước đã gửi công hàm phản đối gay gắt lẫn nhau, và một nhà ngoại giao Trung Quốc còn đưa ra phát ngôn mà nhiều người cho là lời đe dọa "chặt đầu" bà Takaichi.
Cuộc tranh cãi này liên quan đến mối thù truyền kiếp giữa Trung Quốc và Nhật Bản, cũng như chính sách "mơ hồ chiến lược" lâu nay về chủ quyền của Đài Loan.
Sau đây là những điều chúng ta cần biết.
Chuyện gì đã xảy ra? Dòng thời gian sự kiện
Căng thẳng hiện tại bùng phát tại một phiên họp quốc hội Nhật Bản vào hôm 7/11, khi một nghị sĩ đối lập hỏi bà Takaichi rằng những tình huống nào liên quan đến Đài Loan thì Nhật Bản sẽ xem đó là "tình huống đe dọa sự tồn vong".
"Nếu xuất hiện tàu chiến và sử dụng vũ lực, thì dù nghĩ thế nào đi nữa, đó đều có thể được xem là tình huống đe dọa sự tồn vong," bà Takaichi trả lời.
"Tình huống đe dọa sự tồn vong" là một thuật ngữ pháp lý theo luật an ninh năm 2015 của Nhật Bản, ám chỉ khi một cuộc tấn công vũ trang vào các đồng minh gây ra mối đe dọa sự sinh tồn của Nhật Bản. Trong hoàn cảnh đó, lực lượng phòng vệ của Nhật Bản có thể được kích hoạt để ứng phó với mối đe dọa.
Những phát biểu của bà Takaichi đã khiến Bắc Kinh tức giận, Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi phát ngôn đó là "nghiêm trọng".
Hôm 8/11, ông Tiết Kiếm, Tổng lãnh sự Trung Quốc tại thành phố Osaka, Nhật Bản, đã chia sẻ lại một bài báo về phát biểu của bà Takaichi trên mạng xã hội X. Ông này còn bình luận thêm rằng "cái đầu dơ bẩn thích xía vào chuyện bao đồng đáng bị chặt đi".
Mặc dù ý định trong những phát ngôn của ông Tiết "có thể không rõ ràng", nhưng đó là lời lẽ "rất không phù hợp", Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Minoru Kihara nói với báo giới hôm 10/11.
Tokyo đã gửi công hàm phản đối tới Trung Quốc về những phát biểu của ông Tiết, trong khi Bắc Kinh cũng gửi công hàm phản đối tới Nhật Bản về những phát biểu của bà Takaichi.
Bài đăng của ông Tiết đã bị gỡ - nhưng dư âm từ cuộc khẩu chiến gay gắt vẫn chưa lắng xuống.
Hôm 11/11, bà Takaichi từ chối rút lại phát biểu của mình, điều mà bà nói là "phù hợp với lập trường truyền thống của chính phủ". Tuy nhiên, cũng bà lưu ý rằng trong tương lai, bà sẽ thận trọng khi bình luận về các kịch bản cụ thể.
Mối thù truyền kiếp
Có một mối thù lâu đời giữa Trung Quốc và Nhật Bản, bắt nguồn từ hàng loạt cuộc xung đột vũ trang vào thế kỷ 19 và chiến dịch quân sự tàn bạo của Nhật Bản tại Trung Quốc trong Thế chiến II.
Những vết thương lịch sử này vẫn là điểm nhức nhối trong quan hệ song phương giữa hai bên kể từ đó. Tuy nhiên, việc bà Takaichi - người được cố Thủ tướng Shinzo Abe bảo trợ - lên nắm quyền cho thấy căng thẳng có thể tiếp tục gia tăng.
Nhà lãnh đạo theo đường lối bảo thủ này đang thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ hơn với Mỹ, và đã cam kết tăng chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản - điều khiến Bắc Kinh lo ngại.
Bà Takaichi cũng được biết đến là người có quan điểm cứng rắn với Trung Quốc và từ lâu ủng hộ Đài Loan.
Trước đây, bà từng nói rằng việc phong tỏa hòn đảo này có thể đe dọa đến Nhật Bản, và Tokyo có thể huy động quân đội để ngăn chặn một cuộc xâm lược từ Trung Quốc, nếu diễn ra.
Trung Quốc đặc biệt nhạy cảm về vấn đề Đài Loan, hòn đảo tự trị mà Bắc Kinh tuyên bố là một phần lãnh thổ của mình. Trung Quốc không loại trừ khả năng sử dụng vũ lực để thống nhất Đài Loan - một lập trường khiến Đài Bắc và các đồng minh trong khu vực lo ngại.
Đầu tháng này, Bắc Kinh đã cáo buộc bà Takaichi vi phạm nguyên tắc "một Trung Quốc", sau khi bà đăng ảnh gặp gỡ một quan chức cấp cao của Đài Loan bên lề hội nghị thượng đỉnh APEC tại Hàn Quốc.
Vì sao phát biểu mới nhất của bà Takaichi gây chấn động
Những bình luận gần đây của Thủ tướng Nhật Bản đánh dấu một sự thay đổi so với lập trường mập mờ mà nước này vẫn duy trì về tình trạng của Đài Loan.
Điều này tương đồng với chính sách "mơ hồ chiến lược" mà Mỹ vẫn duy trì từ lâu: mơ hồ về những gì họ sẽ làm để bảo vệ Đài Loan trong trường hợp hòn đảo bị Trung Quốc xâm lược.
Trong nhiều thập niên, sự mơ hồ này đã khiến Trung Quốc phải dè chừng - một hình thức răn đe - đồng thời vẫn cho phép các mối quan hệ kinh tế phát triển.
Lập trường chính thức của chính phủ Nhật Bản là hy vọng vấn đề Đài Loan có thể được giải quyết một cách hòa bình thông qua đối thoại - và các quan chức Nhật Bản thường tránh đề cập đến Đài Loan trong các cuộc thảo luận công khai về an ninh.
Trong những lần hiếm hoi phía Nhật Bản đề cập, phản ứng từ Bắc Kinh luôn rất gay gắt.
Năm 2021, khi Phó Thủ tướng Taro Aso lúc bấy giờ phát biểu rằng Nhật Bản cùng với Mỹ cần bảo vệ Đài Loan trong trường hợp xảy ra xâm lược, Bắc Kinh đã lên án phát biểu của ông và yêu cầu Tokyo "sửa chữa sai lầm".
Gần đây hơn, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết phát biểu của bà Takaichi là "một sự can thiệp thô bạo vào công việc nội bộ của Trung Quốc".
"Đài Loan là Đài Loan của Trung Quốc", người phát ngôn Bộ Ngoại giao Lâm Kiến phát biểu tại cuộc họp báo hôm 10/11, đồng thời nói thêm rằng Trung Quốc sẽ không "dung thứ cho bất kỳ sự can thiệp nào từ bên ngoài" vào vấn đề này.
"Nhà lãnh đạo Nhật Bản đang muốn gửi tín hiệu gì đến các lực lượng ly khai đòi 'Đài Loan độc lập'?" ông Lâm Kiếm nói thêm. "Liệu Nhật Bản có đủ khả năng thách thức các lợi ích cốt lõi của Trung Quốc và ngăn chặn việc thống nhất đất nước này không?"
Nguồn: Trung Quốc và Nhật Bản leo thang căng thẳng về Đài Loan: Những điều cần biết - BBC News Tiếng Việt
Không có nhận xét nào