Dương Quốc Chính
01/12/2025
"... Từ ngày chatGPT và AI trở nên phổ biến, với gói thuê bao cỡ 500k/tháng, thì tự dưng việc xây dựng hình ảnh cá nhân cứu nhân độ thế, với các stt hay ảnh, video lay động lòng người trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Có những KOL tăng trưởng follower thần tốc, chỉ tầm 3 tháng đã thành ông sao với hơn 100k FL, stt nào cũng hừng hực khí thế, hô khẩu hiệu, vuốt ve tâm lý đám đông cần chỗ xả bức xúc. Trong khi đó, đám đông thì phần nhiều không thể nhận thức ra điều đó! Thời buổi này có thể xây dựng lãnh tụ bằng AI luôn chứ không phải vất vả tạo mấy trăm nick clone như người mà ai cũng biết là ai đó".
Những ngày qua, mình quan sát thấy dư luận, được dẫn dắt bởi 1 số KOL, nhiều người trong số đó lại được sự dẫn dắt bởi AI, chủ yếu định hướng dư luận vào việc đổ hết tội lên đầu "bọn thủy điện”. Mình thấy có nhiều người, thậm chí chưa phải KOL, hoặc 1 số KOL, thực ra trước đó chưa từng có những bài viết kiểu này, nhưng lần này đột nhiên lên sóng, với nội dung, văn phong 100% là từ chatGPT (kiểu văn chương sến, leng leng đi vào lòng người, nhưng không có gì mới và chung chung vô thưởng vô phạt).
Điển hình là 1 diễn viên phim hành động. Viết kiểu đó cũng chả sai, nhưng mình thấy màu dân túy và chả đi đến đâu, chỉ đem lại cảm xúc khí thế cho đồng bào. Bởi vì nó chả có gì cụ thể, không có gì mới (chuyện diễn ra 20 năm). Tất nhiên những bài viết kiểu này nó vẫn an toàn cho "người viết” (ngoặc kép bởi vì thực ra nó là do AI viết), do không nhắm trực tiếp tới bất cứ tổ chức, cá nhân nào, nhưng vẫn đem lại uy tín cá nhân, men say cho nhiều người. Mình dự rằng, nhân các sự kiện thiên tai này, thì đây là 1 chiến dịch truyền thông của nhiều người.
Một trường hợp khác, có LS hô hào người dân tập hợp số liệu thiệt hại, để kiện…bọn thủy điện. Nhưng chưa biết, chưa có bằng chứng đúng sai ra sao, không rõ rồi có ai kiện không hoặc vụ kiện sẽ đi tới đâu? Nhưng trước mắt, vị LS kia nổi tiếng như cồn cái đã.
Vậy vụ này ai đúng, ai sai và cần kiện ai?
Mình không bao giờ có thói quen quy trách nhiệm, tố giác tội phạm khơi khơi vậy, nếu có, thì cũng chỉ là hoài nghi, không bao giờ khẳng định. Bởi vì, mình không thể lên tiếng bảo vệ 1 nhóm đa số này bằng cách quy trách nhiệm cho 1 nhóm thiểu số khác mà không có đủ bằng chứng. Tất nhiên bảo vệ đám đông yếu thế, vùi dập thiểu số có quyền lực hơn, thì 100% có nhiều tương tác và được ủng hộ vô điều kiện. Đó cũng là cơ hội tốt cho dân túy.
Sự kiện này làm mình nhớ tới CMT8 năm 45, khởi đầu cũng là 1 sự kiện bi thảm trên diện rộng, là nạn đói. Nạn đói thực chất có nhiều nguyên nhân, mình đã phân tích ở vài stt, trong đó theo mình thì nguyên nhân chủ yếu là 1 trận lụt, vỡ đê, kết hợp với mất mùa vào năm 1944. Nguyên nhân tiếp theo là do người Nhật thu mua thóc với số lượng lớn, nhổ lúa (thực ra chủ yếu là ngô) trồng đay, khiến sản lượng thóc bị giảm đột biến gây ra nạn đói. Thứ ba là do quân Đồng minh đánh bom quân Nhật vào luồng vận tải thủy, bộ Bắc Nam, dẫn đến không thể vận chuyển gạo miền Nam ra Bắc.
Nhưng đến giờ này, đã 80 năm, nhưng mình cho rằng đa số dân VN vẫn chỉ nghĩ là do người Nhật và CP Trần Trọng Kim gây ra nạn đói! Là do VM định hướng dư luận theo kiểu đó, nó rất có lợi cho CM và tính chính danh cho VM, dù thực tế VM không thể đánh thắng quân Nhật, nên làm gì dám cướp kho thóc của Nhật! Đó là ví dụ gần gũi và hệ quả rõ ràng nhất về việc tuyên truyền dựa trên khủng hoảng kinh tế, xã hội.
Quay lại sự kiện khủng hoảng gây ra bởi vụ lụt ở Phú Yên cũ. Ở stt trước mình đã phân tích dựa trên khoa học rằng thủy điện đương nhiên có sự ảnh hưởng đến trận lụt, nhưng ảnh hưởng ở mức độ nào là phải có điều tra cụ thể và không hề đơn giản. Dĩ nhiên là không thể quy 100% tội lỗi được, như kiểu đổ lỗi cho Nhật gây nạn đói.
Thiệt hại do trận lũ/lụt vừa rồi gây xúc động dư luận phần nhiều là do thiệt hại về người, y như nạn đói năm 45, phía VM (không có nguồn thống kê khoa học nào) cho rằng tới 2 triệu người chết. Nhưng nhiều nguồn khác cho rằng là từ 500 ngàn tới 1 triệu người là phù hợp hơn, dựa trên số liệu của chính phủ đương thời.
Về mặt tài sản, vì vùng lũ toàn dân nghèo, nên tính về tài sản, thì thiệt hại có lẽ không quá lớn. Nhưng chính vì dân nghèo, ít nhà cao trên 2 tầng, nên thiệt hại về người mới lớn. Vì thế nên có 1 ngôi nhà 2 tầng khang trang trở nên nổi tiếng vì cứu được hàng trăm người tới lánh nạn. Chuyện tương tự không có ở Thái Nguyên, dù mức lũ lụt và đột ngột là không hề kém.
Con số thống kê có lẽ chưa cuối cùng thì số người chết và mất tích khoảng trên 100, mình nghĩ tối đa có thể tới 200-300. Nhưng 1 số nguồn tin không thể kiểm chứng cho rằng số người chết tới hơn 1000! Mình cho là cũng là bài truyền thông kiểu 2 triệu người chết đói. Rõ ràng là thảm họa nhân mạng luôn là mồi tốt để truyền thông.
Vậy thiệt hại này có thể quy trách nhiệm cho những ai?
Bên trên đã nhắc tới thủ phạm tương đối rõ ràng là thuỷ điện, mình cho chủ yếu do thông tin về việc xả lũ không kịp thời và đầy đủ. Nhưng ngay cả vấn đề thông tin này cũng không quy trách nhiệm 100% cho thuỷ điện. Vì việc này có thể họ vẫn đã làm đúng quy định, nhưng chính quyền địa phương lại không có sự cảnh báo phù hợp, do chủ quan, nghĩ rằng vẫn như mọi năm. Bản thân từng người dân cũng có đánh giá khác nhau về mức độ nguy hiểm, vì chủ quan hay lo xa. Có người nghĩ nó vẫn như mọi năm thôi, kê đồ lên 1m là OK, sao phải di tản, không ngờ nước lên 4m. Có thể do chính bên thủy điện cũng không dự báo được mức nước như vậy nên thiếu sự cảnh báo phù hợp?
Nhưng thiệt hại nhân mạng không chỉ do nước lên nhanh mà còn do thiếu sự cứu hộ kịp thời. Đa số lời kể của nhân chứng cho rằng họ không được cứu hộ sau 3-4 ngày. Nếu sau 1-2 ngày thì khó trách ai. Chứ 3-4 ngày thì rõ ràng các cơ quan cứu hộ của chính quyền (CA, QĐ) phải có trách nhiệm. Khó có thể chịu được tình trạng thiếu ăn, uống và ngâm nước tới 3-4 ngày.
Mình cho rằng vấn đề dự báo, cảnh báo và cứu hộ là nguyên nhân chính gây nên thiệt hại về người. Đấy là vấn đề nhân tai. Còn thiên tai thì rõ ràng là do lương mưa quá khủng khiếp, nên dù có thủy điện hay không thì mức ngập vẫn không khác đáng kể. Không có thủy điện chỉ làm cho mức nước lên từ từ, như cách cảnh báo sớm và tự nhiên, như ngàn năm nay, còn đỉnh lũ là do ông trời, thủy điện không thể tác động. Có nghĩa là thủy điện nhỏ gây lụt bất ngờ, nếu không có cảnh báo phù hợp là chắc chắn. Thủy điện làm mất lũ (mất phù sa) hay mất nước sông tự nhiên (do lái dòng) là những tác hại khác, không liên quan đến trận lụt này nên không bàn ở đây.
Vậy người dân bị thiệt hại cần làm gì?
Mình cho là biện pháp phù hợp là gây sức ép để có cuộc điều tra, tốt nhất là có sự tham gia của các tổ chức tư nhân hay quốc tế, để đưa ra được những thủ phạm gây nên thiệt hại vừa rồi. Lưu ý là thiệt hại không chỉ do lụt mà còn do cứu hộ, cứu nạn không kịp thời. Tất nhiên việc này là rất khó và chung quy thì vẫn là chính quyền có trách nhiệm chính.
Từ kết luận điều tra, thì mới có thể yêu cầu bồi thường phù hợp, bằng nhiều cách khác nhau, như tái xây dựng lại nhà cửa, hạ tầng, bồi thường tiền, di dời nhà cửa khỏi vùng nguy cơ cao, trao tặng các dụng cứu sinh như phao, bè, thuyền…
Chứ còn nhao nhao đòi kiện thằng thủy điện trong khi còn chưa biết nó sai tới đâu mình cho là hành động vô tri, dân túy và định hướng dư luận 1 cách tinh vi để né tránh trách nhiệm cứu hộ, cứu nạn, đổ tội hết cho đám yếu thế hơn là doanh nghiệp. Vì dù sao tấn công thằng cầm súng nó rủi ro hơn đánh đám doanh nghiệp, doanh nhân!
Từ ngày chatGPT và AI trở nên phổ biến, với gói thuê bao cỡ 500k/tháng, thì tự dưng việc xây dựng hình ảnh cá nhân cứu nhân độ thế, với các stt hay ảnh, video lay động lòng người trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Có những KOL tăng trưởng follower thần tốc, chỉ tầm 3 tháng đã thành ông sao với hơn 100k FL, stt nào cũng hừng hực khí thế, hô khẩu hiệu, vuốt ve tâm lý đám đông cần chỗ xả bức xúc. Trong khi đó, đám đông thì phần nhiều không thể nhận thức ra điều đó! Thời buổi này có thể xây dựng lãnh tụ bằng AI luôn chứ không phải vất vả tạo mấy trăm nick clone như người mà ai cũng biết là ai đó.
STT NÀY QUAY TAY HOÀN TOÀN BẰNG 2 NGÓN TAY VÀ ĐIỆN THOẠI, KHÔNG DÙNG AI TÝ NÀO!
https://www.facebook.com/share/p/1AS1ejQcxG/
Không có nhận xét nào