Mối đe dọa nhỏ đối với ASEAN: Sự thờ ơ của Hoa Kỳ đối với Indonesia và Thái Lan
 |
Các động thái ngoại giao được chờ đợi từ lâu của Washington gây nguy hiểm cho sự đoàn kết của khối
BANGKOK - Sáu tháng sau lễ nhậm chức của Tổng thống Joe Biden, Hoa Kỳ cuối cùng đã bắt đầu công khai ngoại giao với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á.
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã tham dự các cuộc họp ngoại trưởng ảo vào ngày 14 tháng 7 cũng như cuộc họp ASEAN ngày 4 tháng 8, tập hợp các quốc gia thành viên và đại diện từ các quốc gia không phải thành viên để thảo luận về an ninh trong một loạt các cuộc họp.
Blinken đã tham dự các cuộc họp cho đến thứ Sáu, khi Diễn đàn Khu vực ASEAN - một sự kiện trực tuyến khác - được triệu tập, với sự tham dự của đại diện các nước bao gồm Nhật Bản, Trung Quốc, Ấn Độ, Nga và Liên minh châu Âu.
Đông Nam Á đã trở thành mặt trận mới nhất của đại dịch coronavirus và bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến thể đồng bằng, khiến các cuộc họp quan trọng phải trực tuyến. Nhưng các cuộc gặp ảo thiếu sức nặng của ngoại giao mặt đối mặt truyền thống, mặc dù cung cấp một địa điểm cần thiết cho các cuộc đàm phán.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin đã đích thân thăm Singapore, Việt Nam và Philippines vào cuối tháng 7, và Phó Tổng thống Kamala Harris dự kiến thăm Singapore và Việt Nam vào cuối tháng này.
Cho đến nay, thông điệp mà Mỹ gửi đi không có gì mới, có thể dự đoán cho thấy mong muốn giữ Trung Quốc kiểm soát Biển Đông, làm giảm lo ngại về vi phạm nhân quyền trong khu vực và hứa hẹn cung cấp vắc xin coronavirus mới - tất cả đều được đóng khung trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc.
Các quan chức ASEAN có thể thở phào nhẹ nhõm khi Mỹ tập trung vào khu vực vì cho đến lúc đó, Biden chủ yếu hướng các nỗ lực vào Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ, hầu như không nói gì về ASEAN.
Trước đó, Mỹ đã gây thất vọng và thậm chí khiến một số nước ASEAN tức giận vì sự thờ ơ của mình trong cuộc họp ngoại trưởng "ảo ảnh" vào cuối tháng 5. Blinken đã tham gia trực tuyến khi đang trên một chuyến bay đến Trung Đông, nhưng kế hoạch tham gia của ông chỉ là chiếu lệ. Tệ hơn nữa, một vấn đề kỹ thuật đã buộc ngoại trưởng từ 10 quốc gia phải đợi Blinken xuất hiện chỉ để cuộc họp cuối cùng bị hủy bỏ.
Mặc dù Thứ trưởng Ngoại giao Wendy Sherman đã đến thăm Indonesia, Campuchia và Thái Lan ngay sau vụ việc, nhưng nó đã tạo ra sự ngờ vực trong giới chức ASEAN.
Tuy nhiên, ở một khía cạnh nào đó, việc Hoa Kỳ thiếu chú ý cho thấy ASEAN là điều dễ hiểu. Nước này chủ yếu tập trung vào khu vực như một cách để răn đe Trung Quốc. Tư duy này rõ ràng đã xuất hiện dưới chính sách "Nước Mỹ trên hết" của cựu Tổng thống Donald Trump, vốn đã tạo ra xích mích với nhiều quốc gia thân thiện.
Do đó, người Mỹ cho rằng trước tiên cần phải phối hợp với các bên chơi lớn hơn - bao gồm Australia và EU - nhằm bao vây Trung Quốc trước khi can dự với ASEAN, vùng đệm.
Tuy nhiên, việc Hoa Kỳ lựa chọn các quốc gia ASEAN mà nước này đang nhắm mục tiêu đã làm dấy lên những lo ngại khác, vì cả Austin và Harris đều sẽ đến thăm các quốc gia giống nhau, đặc biệt là bỏ qua các cường quốc trong khu vực là Indonesia và Thái Lan, những quốc gia vốn đã được ưu tiên trước đây.
U.S. President Joe Biden and Secretary of State Antony Blinken
Bờ vai lạnh lùng này vẫn chưa mất đi trên các phương tiện truyền thông chủ chốt ở hai nước.
Khi có tin Austin sẽ đến thăm Đông Nam Á vào cuối tháng trước, những người theo dõi khu vực đã chờ xem liệu Indonesia có tham gia hành trình của anh ấy hay không.
M. Taufiqurrahman, tổng biên tập tờ The Jakarta, viết: "Vì vậy, một tiếng rên rỉ lớn có thể được nghe thấy trong hành lang quyền lực của Jakarta khi rõ ràng là Austin sẽ chỉ đến thăm các quốc gia quan trọng về" chiến lược ": Singapore, Việt Nam và Philippines". Bưu kiện. "Một tuần sau, chúng tôi chắc chắn có thể mong đợi một giải thưởng lớn hơn khi có thông báo rằng Phó Tổng thống Kamala Harris sẽ thăm Đông Nam Á vào tháng 8. Nhưng một lần nữa [bà] sẽ chỉ dừng lại ở Singapore và Việt Nam, những nơi có giá trị chiến lược trực tiếp đối với Mỹ. . "
Đề cập đến bài phát biểu gần đây của Biden về biến đổi khí hậu, trong đó Tổng thống Mỹ cáo buộc rằng Jakarta có thể chìm trong nước trong 10 năm tới, M. Taufiqurrahman nói: "Bạn có thể không phải giúp chúng tôi, nhưng ít nhất đừng xúc phạm chúng tôi."
Kavi Chongkittavorn, thành viên cấp cao tại Đại học Chulalongkorn, viết trên tờ Bangkok Post: “Rõ ràng, Bộ Quốc phòng Mỹ đã phải chọn những đồng minh và bạn bè quan trọng nhất của Mỹ trong khu vực cho hành trình của ông Austin do thời gian hạn chế. "Nhưng nó cho thấy ý định thực sự của Washington rằng Vùng đất của những nụ cười đã nằm ngoài tầm ngắm. Phán quyết trước đó được đưa vào Hướng dẫn Chiến lược An ninh Quốc gia Tạm thời được ban hành vào tháng Ba vì nó không đề cập đến Thái Lan."
Ba quốc gia mà các quan chức Mỹ đến thăm chắc chắn có tầm quan trọng chiến lược. Ví dụ, Singapore có một cảng quan trọng cho Hạm đội 7 của Hoa Kỳ, đóng một vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hậu cần cho các máy bay và tàu quân sự của Hoa Kỳ. Việt Nam và Philippines trực tiếp đối đầu với Trung Quốc về các vấn đề lãnh thổ của họ ở Biển Đông.
Mặt khác, Indonesia và Thái Lan đã trở nên thân Trung Quốc cũng như Campuchia trong vài năm qua. Trước tình hình đó, động thái của Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ nhằm nhóm ba nước này lại với nhau có thể được coi là một lời cảnh báo.
Nhóm Biden đang cố gắng đưa ra thông điệp gì?
Thuật ngữ Đông Nam Á bắt đầu được sử dụng sau khi các lực lượng đồng minh thành lập Bộ Tư lệnh Đông Nam Á tại Sri Lanka trong Thế chiến thứ hai. Thuật ngữ này được tạo ra bởi những người ngoài khu vực. Ngược lại, ASEAN, được thành lập năm 1967 với tư cách là một khuôn khổ hợp tác khu vực, được người dân trong khu vực đặt tên theo chức năng. Nó ra đời như một liên minh chống cộng sản và từ đó đã định hình địa chính trị của khu vực.
Thái Lan, quốc gia dẫn đầu sự hình thành ASEAN bằng cách soạn thảo Tuyên bố Bangkok, và Indonesia, nơi đặt trụ sở chính của khối và đã thúc đẩy sự phát triển của khối, là những quốc gia đã dẫn dắt ASEAN kể từ khi nó bắt đầu chỉ với năm thành viên sáng lập.
Trên thực tế, hai nước đã dẫn đầu nhiều quyết định quan trọng của ASEAN. Ví dụ, Khu vực Thương mại Tự do ASEAN được đề xuất bởi cựu Thủ tướng Thái Lan Anand Panyarachun vào đầu những năm 1990 và đã phát triển thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN.
Tổng thống Indonesia khi đó là Suharto đã đóng một vai trò quan trọng khi Myanmar, vào thời điểm dưới chế độ quân sự trước đây, gia nhập ASEAN vào năm 1997. Indonesia một lần nữa đóng vai trò quan trọng trong phản ứng của khối sau cuộc tiếp quản quân sự hồi tháng Hai tại Myanmar.
Người Mỹ có thích xây dựng quan hệ chiến lược với các quốc gia riêng lẻ ở Đông Nam Á hơn là với ASEAN không? Vào đầu tháng 7, khi chuẩn bị các động thái ngoại giao của chính quyền Biden, Kurt Campbell, điều phối viên chính sách của Biden về Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cho biết: "Để có một Chiến lược Châu Á hiệu quả, để có một cách tiếp cận Ấn Độ - Thái Bình Dương hiệu quả, bạn phải làm nhiều hơn nữa ở Đông Nam Á."
Để đẩy mạnh cuộc chơi chống lại Sáng kiến Vành đai và Con đường đầy tham vọng của Trung Quốc, theo đó Bắc Kinh tìm cách mở rộng lĩnh vực kinh tế và an ninh, chính quyền Biden đã tổ chức Đối thoại An ninh Tứ giác, hay Tứ giác, bao gồm Nhật Bản, Mỹ, Úc và Ấn Độ, trụ cột của chiến lược châu Á.
Không có gì bất thường khi Mỹ lý do rằng đàm phán với các nước riêng lẻ như Việt Nam và Singapore sẽ hiệu quả hơn đối phó với ASEAN, các thành viên có quan điểm khác với Trung Quốc, gây khó khăn cho hiệp hội trong việc phối hợp hành động.
Kavi Chongkittavorn của Đại học Chulalongkorn cảnh báo: "Một thành viên ASEAN quyết định liên kết với Bộ tứ theo bất kỳ công thức nào sẽ ngay lập tức làm suy yếu cấu trúc khu vực do ASEAN dẫn đầu." Một kịch bản như vậy có thể làm rung chuyển chiến lược tồn tại của ASEAN là đoàn kết các nước nhỏ để đảm bảo ảnh hưởng từ bên ngoài.
Tình huống này gợi nhớ đến các cuộc đàm phán thương mại đa phương trong những năm gần đây. Năm 2010, Hoa Kỳ dẫn đầu sáng kiến đàm phán Đối tác xuyên Thái Bình Dương, trong đó Việt Nam và Malaysia tuyên bố mong muốn gia nhập khối thương mại.
Đáp lại, ASEAN lo sợ có thể đánh mất mục tiêu tạo ra một khu vực thương mại tự do lớn hơn, đã thay đổi chiến lược và bắt đầu thúc đẩy Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Vượt qua tám năm đàm phán khó khăn, hiệp hội cuối cùng đã đồng ý về thỏa thuận vào tháng 11 năm ngoái.
Cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc khiến các thành viên ASEAN khó tìm được điểm chung, nhưng điều đó không nhất thiết có nghĩa là khối không thể buộc cả hai bên phải thỏa hiệp và hợp tác. Điểm vấp chính dường như là sự nhất trí giữa các thành viên cần thiết để thúc đẩy lợi ích của ASEAN.
Sự trở lại rất được chờ đợi của Hoa Kỳ đối với châu Á đang đe dọa một cách mỉa mai vị thế quan trọng của ASEAN. Liệu nó có thể duy trì vai trò hàng đầu của mình trong các vấn đề khu vực, giống như khi nó đã thông qua RCEP? Nếu vai trò lãnh đạo của ASEAN tiếp tục suy yếu, khối - gần đây đã không đoàn kết trong phản ứng sau vụ tiếp quản quân sự ở Myanmar - có thể bị xói mòn thêm.
https://asia.nikkei.
Không có nhận xét nào