Câu chuyện công nghệ: cuộc đua AI giữa Mỹ và Trung Quốc

Hoang Anh Tuan 

06/6/2025

Hãy tạm gác lại cuộc "khẩu chiến" giữa 2 người đàn ông: Một người giàu có nhất thế giới và rất có ảnh hưởng với một người có quyền lực mạnh nhất thế giới. Câu chuyện này sớm muộn sẽ đi đến hồi kết, nhưng còn chuyện công nghệ nó như con tàu cao tốc chạy không ngừng nghỉ và càng chạy thì tốc độ càng cao. Nếu không bắt kịp thì mãi mãi chúng ta sẽ chỉ là người quan sát và ở bên lề cuộc chơi. Và đây mới là chuyện đáng quan tâm, đáng bàn chứ không phải những thứ "lẻ tẻ" bên ngoài, có thể làm ta phân tâm.

[MỸ ĐANG SỬ DỤNG CHIẾN LƯỢC GÌ TRONG CUỘC CHIẾN GIÀNH ƯU THẾ AI TRÊN PHẠM VI TOÀN CẦU TRƯỚC TRUNG QUỐC?]

Cuộc đua AI giữa Mỹ và Trung Quốc là tâm điểm của cạnh tranh quyền lực toàn cầu trong thế kỷ 21. Khác với các cuộc đua quân sự hay kinh tế trong quá khứ, chiến thắng trong AI không đo bằng số lượng vũ khí hay GDP mà bằng mức độ kiểm soát hệ sinh thái công nghệ và khả năng phổ cập nền tảng trí tuệ nhân tạo ra toàn thế giới. Theo nhà đầu tư công nghệ David Sacks, Mỹ chỉ được xem là chiến thắng khi đạt ưu thế tuyệt đối và không thể bị Trung Quốc vượt mặt trở lại.

THỐNG TRỊ HỆ SINH THÁI CÔNG NGHỆ TOÀN CẦU

Theo cách tiếp cận của chính quyền hiện nay và các lãnh đạo các tập đoàn công nghệ hàng đầu, chiến thắng trong AI trước hết được định nghĩa bởi sự phổ cập áp đảo của hệ sinh thái công nghệ Mỹ. Khi các trung tâm dữ liệu toàn cầu đều sử dụng phần cứng Mỹ như chip GPU của NVIDIA, CPU của Intel hoặc AMD, và tích hợp các mô hình nền của Mỹ như GPT, Claude hay Gemini, thì Mỹ không chỉ kiểm soát chuỗi giá trị AI mà còn chi phối cách thế giới phát triển công nghệ.

Sở hữu 80–90% thị phần công nghệ AI toàn cầu chính là chỉ số then chốt. Điều này đồng nghĩa với việc mọi quốc gia, từ chính phủ đến doanh nghiệp, đều phụ thuộc vào công nghệ Mỹ để triển khai AI, từ huấn luyện mô hình đến triển khai ứng dụng. Khi đó, Mỹ không chỉ là người dẫn đầu – mà là kẻ viết luật chơi.

TẠO RA ƯU THẾ KHÔNG THỂ BỊ VƯỢT MẶT

Chiến lược dài hạn của Mỹ là không chỉ vượt Trung Quốc, mà là khiến Trung Quốc không thể “nhảy cóc” vượt lên trong tương lai – như từng làm với 5G qua Huawei. Ưu thế quyết định này được tạo ra bằng cách sở hữu các năng lực nền tảng: hạ tầng siêu máy tính, mô hình ngôn ngữ lớn, đội ngũ kỹ sư và nhà khoa học hàng đầu, cùng khả năng kết hợp ba trụ cột – học thuật, công nghiệp và đầu tư mạo hiểm.

Nếu Trung Quốc không thể tự phát triển phần cứng, bị cấm tiếp cận chip và phần mềm Mỹ, và không được đào tạo trong các viện nghiên cứu hàng đầu, thì khả năng đột phá độc lập của họ sẽ bị bóp nghẹt. Mỹ sẽ giữ được khoảng cách mà Trung Quốc khó san lấp.

CHIẾN LƯỢC KHUẾCH TÁN TOÀN CẦU

Khác với tư duy cạnh tranh truyền thống, David Sacks nhấn mạnh rằng yếu tố quyết định là chiến lược khuếch tán công nghệ ra toàn cầu. Mỹ không chỉ cần mô hình AI tốt nhất mà còn cần đảm bảo rằng cả thế giới phải sử dụng nó. Đây là cuộc chiến giành sự “đồng thuận toàn cầu” về công nghệ.

Doanh nghiệp khởi nghiệp, tập đoàn đa quốc gia, trường đại học, và chính phủ các nước đang chọn nền tảng AI Mỹ để tích hợp vào vận hành, từ y tế, giáo dục, quốc phòng đến tài chính. Khi mọi giao thức, API, tiêu chuẩn kỹ thuật đều lấy công nghệ Mỹ làm gốc, Trung Quốc sẽ bị cô lập trong một hệ sinh thái riêng, kém sức ảnh hưởng.

KIỂM SOÁT TIÊU CHUẨN VÀ CHUỖI GIÁ TRỊ CỐT LÕI

Mỹ đang nắm trong tay quyền kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng phần cứng AI, từ thiết kế chip đến quy trình sản xuất, với sự tham gia của các đối tác như TSMC, ASML, Samsung. Trung Quốc không thể tự sản xuất chip 3nm hay truy cập thiết bị quang khắc EUV – khiến họ bị phụ thuộc vào thế giới bên ngoài.

Đồng thời, Mỹ chủ động định hình tiêu chuẩn đạo đức và pháp lý trong phát triển AI thông qua các diễn đàn như G7, OECD, và Liên Hợp Quốc. Điều này giúp Mỹ không chỉ kiểm soát công nghệ mà còn kiểm soát cả cách AI được chấp nhận về mặt chính trị và xã hội.

KẾT LUẬN

Chiến thắng trong cuộc đua AI của Mỹ trước Trung Quốc không đến từ một cuộc đua ngắn hạn, mà là cuộc chinh phục dài hơi về công nghệ, thị phần và chuẩn mực toàn cầu. Khi Mỹ chiếm 80–90% thị trường, giữ khoảng cách không thể vượt và khiến thế giới mặc định chọn công nghệ Mỹ, đó mới là chiến thắng thật sự. Để duy trì vị thế này, Mỹ cần tiếp tục củng cố hệ sinh thái mở, đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng AI, và dẫn dắt cả thế giới vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo theo cách của riêng mình.

https://www.facebook.com/tuan.hoang.1428

Tien Le Xuan

Ngay đề mục đầu tiên, việc một tỷ phú công nghệ dám “quay xe” với vị tổng thống quyền lực nhất thế giới trong cùng một quốc gia, đã chứng minh lĩnh vực khoa học công nghệ Hoa kỳ không bị chính quyền chí phối, vấn đề sở hữu trí tuệ được bảo vệ bằng luật, chính phủ muốn sở hữu các ứng dụng công nghệ thì phải mua bằng tiền, và như thế đã tạo ra môi trường sáng tạo khoa học công nghệ hoàn chỉnh có độ mở lớn, khuyến khích các nhà khoa học đến Hoa kỳ làm việc.

Ở chiều ngược lại, chiến lược “đi tắt, đón đầu” của Trung quốc, thực chất là trộm cắp công nghệ tuy đã tỏ ra rất hiệu quả trong nhiều thập kỷ, ở một vài lĩnh vực thậm chí nổi trội hơn Hoa kỳ.

Nhưng nay, mọi sự đã “ba năm rõ mười” dẫn đến cuộc đua công nghệ AI, nhưng cái cán của con dao vẫn nằm trong tay Hoa kỳ, như phương tiện và công nghệ sản xuất Nano chips, cộng với các yếu tố nêu trên, hay nói một cách khác khi “tên trộm”đã bị bắt bài thì kết quả cuối cùng chắc không cần phải nói ra.