Nghiên Cứu Lịch Sử
Long Nhật
03/11/2025
Canada dẫn đầu – nhưng bằng cách nào?
Canada đạt 64,7% dân số có bằng đại học/cao đẳng nhờ ba trụ cột gồm học phí thấp hơn Mỹ 3-4 lần, chính sách nhập cư tính điểm theo học vấn (Express Entry), và hệ thống cao đẳng cộng đồng linh hoạt. Nhưng đây cũng là nước có tỷ lệ "overqualification" cao, khi nhiều người có bằng đại học lại làm việc không đúng ngành, gây lãng phí nguồn lực.
Ngược lại, Hàn Quốc với 56,2% đạt được con số này bằng áp lực xã hội khủng khiếp. Gần 70% học sinh phổ thông học thêm buổi tối, chi phí gia đình cho giáo dục chiếm 10-15% GDP, cao nhất thế giới. Kết quả là tỷ lệ sinh giảm mạnh xuống 0,72 con/phụ nữ vì chi phí nuôi con quá lớn, và làn sóng thanh niên "lying flat" từ chối cạnh tranh.
Hoa Kỳ tụt hạng – dấu hiệu của khủng hoảng sâu xa
Mỹ chỉ còn 50,7%, không phải vì người dân kém học, mà vì nợ sinh viên lên tới 1.7 nghìn tỷ USD khiến nhiều người chọn không học để tránh nợ. Thị trường lao động đánh giá cao kỹ năng thực tế hơn bằng cấp, các công ty như Google và Apple đã bỏ yêu cầu bằng đại học. Hệ thống community college và vocational training phát triển mạnh như một lựa chọn thay thế hiệu quả. Đây là bài học quan trọng rằng tỷ lệ cao không đồng nghĩa với hệ thống tốt.
Ấn Độ 14,2%: Con số đánh lừa
Tuy chỉ 14,2% có bằng đại học, nhưng Ấn Độ là nguồn cung kỹ sư công nghệ lớn nhất thế giới. Lý do là họ tập trung vào STEM hơn là giáo dục toàn diện, IIT (Indian Institutes of Technology) đào tạo chất lượng ngang MIT nhưng chi phí chỉ 1/20, và 75% hoàn thành phổ thông kết hợp với kỹ năng tự học tạo nên lực lượng lao động linh hoạt.
Indonesia với 13,1% cũng tương tự, tỷ lệ thấp nhưng có 4/5 unicorn startup Đông Nam Á như Gojek, Tokopedia, Bukalapak, Traveloka. Điều này đặt câu hỏi liệu bằng cấp còn là thước đo tốt nhất trong thời đại số.
Bài học từ Đức – quốc gia "vắng mặt"
Đức không nằm trong top không phải vì yếu, mà vì có hệ thống dual education (vừa học vừa làm) mạnh nhất thế giới. Chỉ 30-35% học đại học, nhưng tỷ lệ thất nghiệp thanh niên thấp nhất châu Âu ở mức 6%, thu nhập thợ nghề ngang bằng cử nhân.
Cuộc đua sai hướng?
Thay vì đuổi theo tỷ lệ đại học cao, các nước nên tự hỏi về chất lượng đào tạo có tương xứng hay không, có đủ việc làm cho người tốt nghiệp không, và chi phí xã hội như nợ, áp lực, sinh giảm có đáng hay không. Tương lai giáo dục không phải là "ai có nhiều bằng nhất", mà là ai tạo ra được hệ thống học tập linh hoạt, suốt đời, và gắn với thực tế.
Face Book Long Nhật
Không có nhận xét nào