Trật tự AI toàn cầu đang thay đổi?

Chân Trời Mới – CSCI Group

Giang Le 

19/12/2025

Trung Quốc vừa phát đi một tín hiệu rất rõ ràng: họ không còn muốn phụ thuộc vào phần cứng AI của Mỹ, kể cả khi Washington đã cho phép xuất khẩu trở lại. Sau khi Mỹ mở cửa cho NVIDIA bán chip H200 sang Trung Quốc với mức phụ phí 25% (trong khi các chip Blackwell cao cấp vẫn bị cấm), phản ứng từ Bắc Kinh không phải là đón nhận, mà là sự thờ ơ có chủ đích. Ngay cả CEO NVIDIA Jensen Huang cũng thừa nhận ông không chắc Trung Quốc có thực sự chấp nhận H200 hay không.

Điều này không đơn thuần là một quyết định kinh doanh. Đó là một lựa chọn mang tính chiến lược về chủ quyền công nghệ.

Trong cùng thời điểm Mỹ nới lỏng hạn chế, Trung Quốc lại siết chặt chính sách trong nước. Bắc Kinh cấm sử dụng chip AI nước ngoài trong các trung tâm dữ liệu mới dùng vốn nhà nước, yêu cầu những dự án chưa hoàn thành quá 30% phải tháo bỏ và thay thế các accelerator của NVIDIA, AMD và Intel, đồng thời gây áp lực để doanh nghiệp tránh xa các dòng chip “tuân thủ xuất khẩu” của NVIDIA. Ngày 5/11, hướng dẫn chính thức được ban hành: mọi trung tâm dữ liệu mới hoặc đang ở giai đoạn đầu có nguồn vốn nhà nước chỉ được phép sử dụng chip AI do Trung Quốc sản xuất. Trên thực tế, điều này đồng nghĩa với việc chip AI nước ngoài kể cả những sản phẩm đã được Mỹ cho phép bị loại khỏi hạ tầng công.

Song song với các lệnh hạn chế là một cú đẩy mạnh mẽ cho hệ sinh thái chip nội địa. Huawei Ascend 910B và 910C đang trở thành nền tảng phần cứng chủ lực cho nhiều hệ thống AI, trong khi chip Kunlunxin P800 của Baidu được triển khai tại các trung tâm dữ liệu do nhà nước hậu thuẫn. Các dòng chip nội địa này đã được đưa vào danh mục mua sắm chính thức của khu vực công, đi kèm với trợ cấp và ưu tiên triển khai trên quy mô lớn. Dù thừa nhận rằng chúng vẫn kém NVIDIA về hiệu suất và hệ sinh thái phần mềm, Trung Quốc rõ ràng không xem đó là yếu tố quyết định. Thay vào đó, họ chấp nhận đánh đổi hiệu năng để đổi lấy sự tự chủ dài hạn.

Thực tế, bước đi này đã được chuẩn bị từ trước. Vài tháng trước, cơ quan quản lý Trung Quốc đã khuyến cáo các doanh nghiệp hạn chế sử dụng chip H20 dòng sản phẩm NVIDIA bị cắt giảm để đáp ứng yêu cầu xuất khẩu. Truyền thông nhà nước liên tục nêu lên các lo ngại về rủi ro an ninh và khả năng tồn tại “cửa hậu”, trong khi NVIDIA bị triệu tập làm việc với cơ quan chức năng. Hiện tại, thông điệp đã trở nên dứt khoát hơn: chip nước ngoài phải rút lui, chip nội địa tiến lên thay thế.

Những gì đang diễn ra cho thấy thị trường phần cứng AI toàn cầu đang bị chia cắt thành các khối chủ quyền. Mỹ vũ khí hóa quyền tiếp cận phần cứng AI tiên tiến, châu Âu thúc đẩy khái niệm “AI chủ quyền”, còn các quốc gia vùng Vịnh xây dựng các trung tâm dữ liệu AI mang tính quốc gia. Mỗi cường quốc đều hướng tới việc kiểm soát toàn bộ chuỗi giá trị, từ chip, trung tâm dữ liệu cho tới nền tảng điện toán đám mây và khung pháp lý.

Chiến lược của Trung Quốc mang tính hai lớp rõ rệt. Ở trong nước, họ thúc đẩy thay thế hoàn toàn bằng cách trợ cấp chip nội địa và loại bỏ chip nước ngoài khỏi hạ tầng nhà nước. Ở bên ngoài, các tập đoàn như Alibaba hay ByteDance linh hoạt chuyển hoạt động huấn luyện mô hình sang Singapore hoặc Malaysia để tiếp tục sử dụng phần cứng NVIDIA. Chủ quyền được ưu tiên trong nước, trong khi sự linh hoạt được duy trì ở nước ngoài.

Trong bức tranh đó, NVIDIA rơi vào thế khó. Công ty đã mất một phần lớn doanh thu tại Trung Quốc sau các lệnh cấm, và dù được mở lại cánh cửa với H200, thực tế thị trường lại đang thu hẹp. Trung Quốc không chỉ ưu tiên giải pháp nội địa mà còn xem chip Mỹ là một rủi ro chính trị dài hạn, bất kể hiệu năng hay tính cạnh tranh.

Sự thật khó tránh là kỷ nguyên AI sắp tới sẽ không được quyết định bởi mô hình thông minh nhất hay con chip nhanh nhất. Yếu tố then chốt sẽ là ai kiểm soát được toàn bộ hạ tầng từ silicon, trung tâm dữ liệu cho tới cloud. Trung Quốc vừa khẳng định họ sẵn sàng chấp nhận đánh đổi hiệu năng để không phụ thuộc vào phần cứng Mỹ. Đó không phải là lựa chọn kinh doanh ngắn hạn, mà là một quyết định về chủ quyền quốc gia. Và điều đó cũng đánh dấu sự kết thúc của thời kỳ một hệ sinh thái AI toàn cầu thống nhất, nhường chỗ cho một tương lai phân mảnh, quốc gia hóa và được kiểm soát chặt chẽ.

Chân Trời Mới -  CSCI Group